Postawa 3X wśród młodzieży – coś więcej niż abstynencja Studium psychokulturowe

Dominika Łęcka podejmuje się interesującej i nowej problematyki w rozważaniach pedagogicznych i socjologicznych. Na potrzeby teorii konstruuje model postawy części współczesnej młodzieży (nazwanej przez autorkę 3x), która opiera się na trzech zasadach: nie piję, nie palę, nie zażywam narkotyków.

Autorka dokonuje wyraźnego rozróżnienia postawy 3x od zjawiska abstynencji. Książka jest tym samym bardzo dobrym uporządkowaniem terminologii i podejść wobec abstynencji jako faktu społecznego i przejawu oddziaływania warunków zewnętrznych na określone wybory i decyzje.

Celem książki jest przedstawienie świata indywidualnych przeżyć młodzieży z postawą 3X i jej relacji z otoczeniem społecznym opartych na konfrontacji, kompromisie i konsensusie. Przyjrzymy się także samemu otoczeniu tej postawy i zjawiskom, które uaktywniają się w różnych relacjach. Jak młodzież postrzega abstynencję? Jaki ma stosunek do osób posiadających taki styl życia? Czy zawsze jest to niechęć? W jaki sposób przeżywają spotkanie z abstynentem? W jaki sposób naciskają na zmianę postawy i jak osoba z postawą 3X próbuje się temu sprzeciwić? Na czym polega rola dublera w opisywanym świecie? Odpowiedzi na te pytania i inne problemy czytelnik znajdzie w prezentowanej książce.

Książka „Postawa 3X wśród młodzieży – coś więcej niż abstynencja. Studium psychokulturowe” jest wynikiem obserwacji zachowań abstynenckich wśród młodzieży. Nie chodzi jednak o abstynencję wynikającą z wcześniejszych doświadczeń z używkami, terapii uzależnień, wartości religijnych, czy przynależności do Związku Harcerstwa Polskiego ale abstynencji rozumianej jako dobrowolny wybór, wartość, styl życia młodego człowieka poszukującego swojej tożsamości – nazwanej właśnie postawą 3X. Zjawisko to będące wynikiem buntu i kryzysu tożsamości jest zjawiskiem naturalnym, angażującym jednak wartość która, jak się okazuje, nie jest akceptowana przez otoczenie rówieśników, ale też samych dorosłych. Jako niezrozumiałe „umartwianie się” , czy dobrowolna rezygnacja z przyjemności w wymiarze jednostkowym, jest postrzegana, przede wszystkim, jako sprzeciw wobec wartości kulturowych i norm panujących w tych środowiskach. Wynikiem takiego nastawienia są liczne konfrontacje, którym osoba z opisywaną postawą stara się sprzeciwić.

Pomimo istnienia cichych zwolenników jej sposobu życia, którzy z różnych powodów nie uzewnętrzniają swojej akceptacji, zmuszona jest do angażowania licznych zasobów indywidualnych, aby znaleźć swoje miejsce w otaczającym świecie.

W dobie prowadzenia licznych oddziaływań profilaktycznych w środowisku młodzieży, wyników badań wskazujących na coraz młodszy wiek inicjacji alkoholowej i narkotykowej oraz zwiększającej się liczbie osób szukających pomocy w związku z rozwojem uzależnienia, warto przyjrzeć się odmiennemu obrazowi nastolatka, który na co dzień nie jest widoczny na tle sprawiających kłopoty rówieśników.

Książka skierowana jest do specjalistów – teoretyków zajmujących się problematyką młodzieży, zwłaszcza jej zachowań zdrowotnych. Znajdzie zastosowanie także wśród osób w praktyce realizujących idee profilaktyki, pracujących z młodzieżą oraz wśród adeptów, którzy w przyszłości chcieliby poświecić swoją pracę zawodową tej właśnie grupie.

Spis treści:

Wprowadzenie

Rozdział 1

Dlaczego postawa 3X, a nie abstynencja?

1.1. Pojęcie abstynencji i jego słabości

1.2. Młodzieżowy stereotyp abstynenta a rzeczywistość społeczna

1.3. Zjawisko abstynencji w doświadczeniach abstynentów

1.4. Przesłanki do wprowadzenia pojęcia postawy 3X

Rozdział 2

Postawa 3X – perspektywa psychokulturowa

2.1. Założenia teoretyczne i metodologiczne podejścia psychokulturowego

2.1.1. Postawa jako zjawisko socjokulturowe w teorii Floriana Znanieckiego

2.1.2. Postawa w zwierciadle psychologii – dopełnienie perspektywy

2.1.3. Dokonywanie refleksji w sytuacji – kategoria nadrzędna perspektywy

2.1.4. Sytuacje idywidualizujące i dezindywidualizujące dla postawy

2.1.5. Perspektywa psychokulturowa – możliwości, konsekwencje i zagrożenia

2.2. Portret własny postawy 3X – operacjonalizacja pojęcia

2.2.1. Straight Edge jako źródło postawy 3X – abstynencja jako wartość

2.2.2. Psychologiczny komponent postawy 3X

2.2.3. Otoczenie postawy 3X – strefa konfrontacji, kompromisu i konsensusu

Rozdział 3

Postawa 3X w otoczeniu społeczno-kulturowym

3.1. Strefa out – konfrontacja wartości

3.1.1. Uczestnicy strefy i ich nastawienie do abstynencji-wartości

3.1.2. Strategie nacisku i wykluczania postawy 3X

3.1.3. Sposoby radzenia sobie z naciskiem strefy

3.1.4. Kierunki zmian w strefi e out

3.2. Strefa out-in – kompromis w sprawie abstynencji-wartości

3.2.1. Cechy charakterystyczne strefy

3.2.2. Typologia uczestnictwa w strefie

3.2.3. Od ukrytego poparcia do roli dublera

3.2.4. Metafora stołu a występowanie strefy out-in

3.3. Strefa in, czyli jak żyć w zgodzie

3.3.1. Cechy wyrożniające strefę konsensusu

3.3.2. W jakich miejscach nie szukać strefy in?

3.3.3. Po co strefi e in pozostałe strefy?

3.3.4. Rola strefy w życiu młodzieży przyjmującej postawę 3X

Rozdział 4

Postawa 3X jako objaw kryzysu tożsamościw teorii Erika H. Eriksona

4.1. Teoria kryzysu tożsamości Erika H. Eriksona jako zjawisko psychokulturowe

4.2. Postawa 3X jako bunt i objaw kryzysu tożsamości

4.3. Tożsamość pozytywna – tożsamość negatywna – rewizja koncepcji

Zamiast zakończenia

Bibliografia

Spis schematów, tabel

Indeks rzeczowy

Nota metodologiczna