Pożyteczne katastrofy

 

Sprawcze działanie katastrof dokonuje się poprzez zakłócenia i zniszczenia. Katastrofy wprowadzają zamęt, wytrącają z równowagi, dezorganizują porządek ludzkiej egzystencji, wymuszając nierzadko przewartościowanie obowiązującej wiedzy o świecie i zmianę kursu rozwoju cywilizacji; zawsze sygnalizują przy tym koniec pewnego świata, a równocześnie stymulują narodziny nowego. Ich dziwaczny urok bierze się z tego, że pozwalają nam doświadczyć czegoś niespodziewanego, a tym samym poszerzyć nasz horyzont poznawczy. Konrad Wojnowski podejmuje się w książce następującego zadania: tak zdefiniować katastrofę, by ukazać jej potencjalnie produktywny charakter. W tym celu sięga po filozofię mediów, teorię komunikacji i fizykę informacji – dziedziny nauki, które wskazują na bliski związek między twórczością (nowymi informacjami) a nieoczekiwanymi zdarzeniami. Następnie analizuje różne przypadki „pożytecznych katastrof”, które miały miejsce w polu kultury. Podjęta tutaj próba pozytywnej waloryzacji katastrofy stanowi wyzwanie świadomie rzucone nowoczesnemu fetyszowi bezpieczeństwa, który od XVIII wieku kształtował różne formy kulturowej aktywności na Zachodzie.