Przedsiębiorstwo sieciowe zmiany uwarunkowań i strategii w XXI wieku

Postęp naukowo-techniczny, w szczególności technologie informacyjno-komunikacyjne

przełomu XXI wieku, oraz przemiany społeczno-gospodarcze zmieniają

w sposób istotny metody, sposoby oraz formy prowadzenia działalności gospodarczej,

umożliwiając powstawanie przedsiębiorstw sieciowych, stanowiących nową formę

organizacyjną przedsiębiorstw działających według nowych zasad i wymagających

odmiennego podejścia do zarządzania opartego na orkiestracji, tworząc równocześnie

podwaliny dla rozwoju globalnej gospodarki sieciowej.

 

1. W przedsiębiorstwie sieciowym metodą zarządzania jest orkiestracja procesów.

Tradycyjne zarządzanie jest realizowane na poziomie niezależnych podmiotów

tworzących przedsiębiorstwo sieciowe, a na poziomie przedsiębiorstwa sieciowego

rolę tę pełni orkiestracja procesów.

 

2. Współczesne przedsiębiorstwa stoją w obliczu konieczności zmiany dotychczasowego

firmocentrycznego podejścia na nowe podejście sieciocentryczne. Rozwój

sieci oraz sieciowych form współpracy przedsiębiorstw powoduje, że w coraz

większym stopniu ich działalność gospodarcza jest prowadzona w sieci. To sprawia,

że muszą one zmienić wewnętrzny klimat z ukierunkowanego na indywidualizm

działania na ukierunkowany na współpracę z otoczeniem. Myślenie w kategoriach

osiągania jak największych korzyści dla firmy musi zostać zastąpione

myśleniem o korzyściach dla sieci, a perspektywa widzenia z ograniczonej do

przedsiębiorstwa na rozszerzoną, obejmującą sieć.

 

3. W procesie tworzenia wartości dokonuje się przejście od łańcucha wartości do

sieci wartości. Wartość powstaje jako efekt wykorzystania zasobów znajdujących

się w otoczeniu przedsiębiorstwa oraz współpracy wielu niezależnych podmiotów

połączonych ze sobą relacjami sieciowymi. Wartość wielu współczesnych

produktów jest sumą cząstkowych wartości dodawanych w sieciowym procesie

produkcji przez współpracujących ze sobą partnerów sieciowych i w ten sposób

nabiera nowego kolektywnego charakteru.

 

4. Następuje zmiana lokalizacji wiedzy oraz wyróżniających umiejętności i kluczowych

kompetencji z przedsiębiorstwa do sieci. Szybkie tempo rozwoju nauki

i techniki oraz technologii produkcyjnych, wysoka specjalizacja, powstawanie

nowoczesnych dziedzin łączących w sobie osiągnięcia wielu różnych dyscyplin

nauki sprawiają, że przedsiębiorstwa nie są w stanie samodzielnie rozwijać potrzebnej

im wiedzy, wyróżniających umiejętności oraz kluczowych kompetencji.

Dlatego też, korzystając z możliwości, jakie oferuje nowoczesna technologia informacyjno-

komunikacyjna, poszukują potrzebnych im zasobów w sieci.

 

5. Innowacje otwarte stają się nowym, sieciowym źródłem przewagi konkurencyjnej.

Od dawna były one wskazywane jako jeden z najważniejszych czynników

przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa na rynku globalnym. Informatyzacja

oraz usieciowienie społeczeństwa i gospodarki stworzyły możliwość włączenia

do procesu kreowania innowacji intelektualnych zasobów znajdujących się na

zewnątrz przedsiębiorstwa. Proces kreacji i rozwoju innowacji z zamkniętego we

wnętrzu przedsiębiorstwa otwiera się na zewnętrznych partnerów (fi rmy, organizacje,

klienci), traktując ich jako kokreatorów innowacji.

 

Praca składa się z siedmiu rozdziałów. W rozdziale pierwszym omówione zostały

informacyjne i sieciowe uwarunkowania rozwoju, z podkreśleniem roli i znaczenia

informacji, systemów informacyjnych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych

dla rozwoju gospodarczego i społecznego. Wskazano podstawowe rodzaje sieci,

miejsce przedsiębiorstwa w sieci procesów oraz przejście od inteligencji terminala do

inteligencji sieci.

W rozdziale drugim dokonano analizy nowej formy organizacyjnej, jaką we współczesnej

gospodarce jest przedsiębiorstwo sieciowe. Rosnąca konkurencja na globalnych

rynkach zmusza przedsiębiorstwa do aktywnej współpracy sieciowej oraz tworzenia

przedsiębiorstw sieciowych. Zmiany, jakie dokonały się w strukturach organizacyjnych

przedsiębiorstw, polegają na przechodzeniu od form hierarchicznych do form płaskich,

od przedsiębiorstw zamkniętych w ściśle oznaczonych granicach do otwartych, sieciowych

oraz rozproszonych, które w coraz większym stopniu wykorzystują możliwości

leżące na zewnątrz. Proces ten wywołuje efekt rozmywania się granic przedsiębiorstw

oraz zlewania się przedsiębiorstwa z jego otoczeniem. Pojawia się szereg nowych koncepcji

przedsiębiorstw sieciowych, takich jak przedsiębiorstwo fraktalne czy przedsiębiorstwo

kwantowe. Wskazano, że proces orkiestracji w przedsiębiorstwie sieciowym

pełni analogiczną rolę jak zarządzanie w przedsiębiorstwie tradycyjnym.

Ważną kwestią w globalnej gospodarce sieciowej jest zagadnienie kreacji wartości

omówione w rozdziale trzecim. Przejście od gospodarki tradycyjnej do gospodarki

sieciowej wpływa w sposób istotny na zmianę metod i sposobów kreacji wartości oraz

sprawia, że następuje przeniesienie procesu kreacji wartości z łańcucha wartości do

sieci wartości. We współczesnej gospodarce wartość powstaje w sieci i ten fakt ma

doniosłe znaczenie dla rozwoju przedsiębiorstw oraz metod zdobywania przewagi

konkurencyjnej na globalnym rynku.

Wiedza jest jednym z najważniejszych zasobów współczesnych przedsiębiorstw,

dlatego też coraz ważniejsze staje się jej posiadanie oraz wykorzystanie. Dotyczy to

w szczególności przedsiębiorstw sieciowych czerpiących z zewnętrznych, sieciowych

zasobów wiedzy. Problematyce zarządzania wiedzą w przedsiębiorstwie sieciowym

jest poświęcony rozdział czwarty.

W globalnej gospodarce sieciowej zmieniają się metody i sposoby konkurowania

oraz czynniki konkurencyjności, wśród których na czoło wysuwa się innowacyjność

omówiona w rozdziale piątym. W zakresie innowacyjności można mówić o nowej

jakości polegającej na włączeniu szerokiej rzeszy osób, fi rm i instytucji zewnętrznych

do procesu tworzenia innowacji określanego jako innowacje otwarte. Obecnie

w coraz większym stopniu konsument jest kokreatorem (w dosłownym znaczeniu)

innowacji. W zakresie innowacyjności następuje istotna zmiana w relacjach przedsiębiorstwo-

konsument. Z pozycji twórcy innowacji przedsiębiorstwo przesuwa się

na pozycję realizatora innowacji wykreowanych wspólnie z konsumentem.

Rosnąca konkurencja na rynku globalnym zmusza przedsiębiorstwa do aktywnej

współpracy sieciowej oraz nowego podejścia do kwestii nawiązywania współpracy

w sieci. Tej problematyce został poświęcony rozdział szósty. Omówiono w nim takie

sieciowe formy współpracy, jak: sieci produkcji, sieci logistyczne, sieci outsourcingowe,

sojusze i alianse strategiczne.

W rozdziale siódmym dokonano analizy procesów i przemian, które doprowadziły

do powstania współczesnej nowej gospodarki oraz jej dalszego rozwoju w kierunku

gospodarki, której istotę najlepiej oddaje określenie globalna gospodarka sieciowa.

Wskazano, że gospodarka XXI wieku to gospodarka dynamicznych przemian w sposobach

i formach gospodarowania oraz organizacji rynków, a jej dwoma najważniejszymi

cechami będzie globalny oraz sieciowy charakter. Podkreślono zmiany

w metodach i sposobach zachowań konkurencyjnych przedsiębiorstw w globalnej

gospodarce sieciowej.

Praca ma charakter teoretyczny i należy do dziedziny nauk ekonomicznych oraz

dyscypliny nauk o zarządzaniu. Prowadzone w niej rozważania swoim zakresem

mieszczą się w zakresie nauk o przedsiębiorstwie. Jej celem było rozpoznanie głównych

zjawisk i procesów zachodzących we współczesnej gospodarce oraz działalności

gospodarczej przedsiębiorstw, czynników je wywołujących lub im towarzyszących

oraz postawienie wniosków mających w dużym stopniu charakter ekstrapolacyjny.

Ze względu na złożoność wielu spośród analizowanych zjawisk i procesów oraz to,

że dzieją się one obecnie, nie ma możliwości dokonania ich oceny ex post (podejście

historyczne), możliwa jest jedynie obserwacja on going (bieżąca). Dlatego też

w pracy proces wnioskowania oparty został na metodzie indukcji, pozwalającej na

wyciąganie wniosków ogólnych na podstawie przesłanek jednostkowych potwierdzających

występowanie określonych cech (przy braku przesłanek negatywnych) oraz

zachodzących między nimi relacji. Ze względu za zakres analizowanych zagadnień

oraz fakt, że obserwacje dotyczą aktualnie zachodzących zjawisk i procesów, zbiór

analizowanych przesłanek ma charakter niewyczerpujący, co determinuje zastosowaną

metodę jako metodę indukcji niezupełnej, która pozwala w miarę wzbogacania

wiedzy w przedmiocie badań na kontynuację procesu wnioskowania.

W pracy dokonano szerokiej analizy zjawisk i czynników determinujących rozwój

przedsiębiorstw na tle zmian zachodzących w gospodarce z uwzględnieniem zmian

zachodzących w społeczeństwie. Jednym z nowych, związanych z innowacjami procesów

jest proces innowacji odwrotnej (diverse innovation) łączący się z faktem, że coraz

częściej duże przedsiębiorstwa globalne sięgają do źródeł innowacji znajdujących

się w krajach wschodzących (rozwijających się), takich jak Chiny czy Indie. To nowe

zjawisko we współczesnej gospodarce ma już charakter wyraźnie zarysowującego

się trendu polegającego na tym, że innowacje początkowo opracowywane w kraju

wysoko rozwiniętym, a następnie przekazane do krajów wschodzących zostają w nich

udoskonalone oraz rozwinięte do takiej postaci, że mogą być wprowadzone z sukcesem

na globalny rynek, w tym także na rynek kraju, w którym miały swój początek.

Zaprezentowane i poddane analizie problemy obejmują szerokie spektrum zagadnień

związanych z rozwojem społeczno-gospodarczym wywoływanym wieloma

czynnikami, wśród których na czoło wysuwają się procesy globalizacji oraz usieciowienia

gospodarki i społeczeństwa. To one będą określały formy i sposoby działania

przedsiębiorstw oraz dobrobyt i styl życia społeczeństwa XXI wieku.

Praca ma charakter monografii naukowej, jednocześnie znaczna jej część może

zainteresować zarówno pracowników naukowych, jak i studentów kierunków ekonomii

oraz zarządzania, a także kadry kierownicze innowacyjnych przedsiębiorstw.