Przestrzeń dla kreatywności uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim

Temat twórczości w kontekście niepełnosprawności, a szczególnie niepełnosprawności intelektualnej jest niezwykle rzadko poruszany w literaturze pedagogicznej, można wręcz rzec, że jest to temat zaniedbany, ujmowany powierzchownie lub traktowany z niedowierzaniem. Rozpoznanie przestrzeni sprzyjającej kreatywności uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, to główny cel książki. Analiza indywidualnych, rodzinnych i edukacyjnych czynników warunkujących twórczość, została poprzedzona obiektywną i subiektywną diagnozą potencjału twórczego badanych osób. Rezultatem wieńczącym całość dociekań badawczych jest katalog uwarunkowań kreatywności uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, zaprezentowany w podsumowaniu książki.     

Opinie recenzentów: 

      Katarzyna Parys podjęła wyzwanie zmagania się z obszarem badawczym, w który pedagodzy specjalni wkraczają incydentalnie. Złożoność zjawiska kreatywności uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim zdecydowała się rozważyć w szerokiej perspektywie, nakreślając program badawczy tak, by objąć uwagą badawczą różnorodne czynniki mogące mieć znaczenie dla kreatywności dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną. Interesujące pole badań, szeroko zakrojony program badawczy, jak również prowadzone analizy świadczą o tym, że Autorka nie tylko odważnie podejmuje wyzwania badawcze, ale także wykazuje wysokie kompetencje badawcze, sprawnie porusza się po literaturze przedmiotu i – co ważne – potrafi przeprowadzić czytelnika zarówno przez dotychczasowe dociekania badawcze w badanym polu, jak i teoretyczne koncepty.

z recenzji dr hab. Sławomiry Sadowskiej, prof. UG

     […] bardzo wysoko oceniam pomysł badawczy i cel przedłożonej do recenzji pracy. Być może nie stanie się ona jeszcze opracowaniem przełomowym w zakresie myślenia o edukacji uczniów niepełnosprawnych intelektualnie, ale bez wątpienia dostarcza wielu interesujących tez, treści, spójnej wiedzy, zachęcając do dalszych badań […] oraz zmiany utartych poglądów – nie tylko tych rozpowszechnionych w wiedzy potocznej, ale także konsekwentnie powielanych w obszarze wiedzy naukowej.

z recenzji dra hab. Zenona Gajdzicy, prof. UŚ

Spis treści:

Wprowadzenie        

Rozdział 1
Kreatywność uczniów z niepełnosprawnością intelektualną
w stopniu lekkim      
1.1. Twórczość a kreatywność w ujęciu psychopedagogicznym. Zakres
znaczeniowy pojęć      
1.1.1. Twórczość      
1.1.2. Kreatywność       
1.1.3. Uzasadnienie wyboru kategorii badawczej       
1.2. Inteligencja a kreatywność. Przegląd stanowisk   
1.3. Kreatywność osób niepełnosprawnych intelektualnie
w rozważaniach teoretycznych       
1.4. Kreatywność osób niepełnosprawnych intelektualnie
w opracowaniach empirycznych      
Zamiast podsumowania. Specjalna psychopedagogika kreatywności
oczekuje na zainteresowanie badawcze      

Rozdział 2
Przestrzeń uwarunkowań kreatywności
Ku koncepcji projektu badawczego       
2.1. Wielowymiarowość przestrzeni uwarunkowań twórczości      
2.1.1. Wymiar psychologiczny    
2.1.2. Wymiar społeczny       
2.1.3. Wymiar czasowy      
2.1.4. Wymiar ekonomiczny       
2.1.5. Wymiar aksjologiczny       
2.2. Ekosystemy twórczości – różne ujęcia   
2.3. Zarys konceptu badawczego       
2.3.1. Uwarunkowania kreatywności uczniów – model autorski       
2.3.2. Zakres działań badawczych nad przestrzenią dla kreatywności
uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim      
2.3.3. Informacje o badanych osobach   

Rozdział 3
Kreatywność uczniów z niepełnosprawnością intelektualną
w stopniu lekkim w różnych dziedzinach aktywności    
3.1. Kreatywność badanych uczniów       
3.1.1. Dylematy dotyczące sposobu oceny kreatywności badanych       
3.1.2. Dziedziny aktywności. Od szczegółowych decyzji badawczych
do obrazu wyników 
3.1.2.1. Aktywność werbalna   
3.1.2.2. Aktywność graficzna   
3.1.2.3. Aktywność konstrukcyjno-manipulacyjna    
3.1.2.4. Aktywność ruchowa    
3.1.2.5. Kreatywność badanych ujawniana w różnych dziedzinach
aktywności. Analiza współzależności    
3.2. Typologia kreatywnych uczniów   
3.2.1. Typ wszechstronny 
3.2.2. Typ wielozakresowy    
3.2.3. Typ przeciętny      
3.2.4. Typ selektywny      
3.2.5. Typ minimalistyczny  
Podsumowanie    

Rozdział 4
Kreatywność uczniów z niepełnosprawnością intelektualną
lekkiego stopnia w samoocenie, ocenie kolegów i nauczycieli   
4.1. Kreatywność badanych w ocenie własnej  
4.2. Kreatywność badanych w ocenie kolegów      
4.3. Kreatywność badanych w ocenie nauczycieli    
4.4. Związek między samooceną kreatywności badanych, oceną kolegów
i nauczycieli   
4.5. Związek między wynikami obiektywnej i subiektywnej oceny
kreatywności badanych uczniów    
Podsumowanie    

Rozdział 5
Kreatywność uczniów z niepełnosprawnością intelektualną
lekkiego stopnia w kontekście uwarunkowań indywidualnych  
5.1. Wybrane czynniki indywidualne a kreatywność badanych uczniów      
5.1.1. Płeć   
5.1.2. Wiek   
5.1.3. Wyniki w nauce    
5.1.4. Zainteresowanie zadaniem i stopień trudności proponowanych
zadań w opiniach badanych uczniów    
Podsumowanie   

Rozdział 6
Kreatywność uczniów z niepełnosprawnością intelektualną
lekkiego stopnia w kontekście uwarunkowań rodzinnych      
6.1. Rodzinne uwarunkowania twórczości. Przegląd badań polskich      
6.2. Wybrane czynniki rodzinne a kreatywność badanych uczniów    
6.2.1. Struktura rodziny    
6.2.2. Liczba dzieci w rodzinie   
6.2.3. Kolejność narodzin    
6.2.4. Wykształcenie rodziców      
6.2.5. Aktywność zawodowa rodziców      
6.2.6. Postawy rodzicielskie   
6.2.7. Przestrzeń socjalizacyjna  
Podsumowanie      

Rozdział 7
Pedagodzy specjalni wobec kreatywności własnej i kreatywności
uczniów   
7.1. Dlaczego pedagog powinien być twórczy?    
7.2. Twórczość w orientacjach życiowych pedagogów specjalnych   
7.3. Kreatywność uczniów z niepełnosprawnością intelektualną
z perspektywy pedagoga specjalnego  
7.4. Atrybuty kreatywnego ucznia w świadomości
pedagogów specjalnych    
7.5. Aktywność innowacyjna pedagogów specjalnych    
Podsumowanie    


Rozdział 8
Kreatogenny klimat w miejscu nauki i pracy      
8.1. Klimat społeczny jako wyznacznik kreatywności   
8.2. Klimat szkoły w percepcji uczniów    
8.3. Klimat szkoły w percepcji pedagogów specjalnych  
8.4. Klimat szkoły a kreatywność uczniów z niepełnosprawnością
intelektualną w stopniu lekkim   
Podsumowanie   

Rozdział 9
Edukacja kreatywna uczniów z niepełnosprawnością intelektualną
lekkiego stopnia w założeniach programowych   
9.1. Nowa podstawa programowa kształcenia ogólnego    
9.2. Stara podstawa programowa kształcenia ogólnego  
9.3. Programy adresowane do uczniów z niepełnosprawnością
intelektualną w stopniu lekkim   
Podsumowanie   

Rozdział 10
Kreatywność uczniów z niepełnosprawnością intelektualną
w stopniu lekkim. Próba syntezy   

10.1. Katalog uwarunkowań kreatywności   
10.2. Przestrzeń kreatywności w perspektywie indywidualnych
przypadków 

Bibliografia      

Aneks      

Spis schematów, tabel i wykresów