Przywództwo. Transgresje. Demokracja. Studium interdyscyplinarne

PSYCHOLOGIA PRZYWÓDZTWO SPOŁECZEŃSTWO

Książka ma formę studium interdyscyplinarnego z pogranicza nauki i kultury, odwołuje się do wielu różnych dziedzin wiedzy i dyscyplin naukowych (m.in. psychologii i antropologii przywództwa, zarządzania organizacją, psychologii humanistycznej i społecznej, antropologii kultury, antropologii teatru, filmoznawstwa, historii literatury, socjologii, politologii).

Autor podejmuje próbę opisu, wyjaśnienia i analizy trzech kluczowych kategorii: przywództwa, transgresji i demokracji. Zestawienie tych elementów w formie jednej triady ma służyć pokazaniu ich wzajemnego przenikania się i oddziaływania. Przywódcy, dokonując aktów transgresji (destruktywnych lub konstruktywnych), mogą w istotny sposób wpływać na osłabienie bądź wzmocnienie procesów demokratycznych w danym społeczeństwie. Liczne odniesienia do dzieł poetów, pisarzy, twórców filmowych i teatralnych pozwalają lepiej zrozumieć fenomen zmiany kulturowej, która jest wynikiem transgresji twórczych oraz efektem zderzenia się kultury zachowawczej i transgresyjnej.

Jednym z kluczowych zagadnień omawianych w książce jest mit przywództwa, będący groźną pułapką zarówno dla liderów, jak i osób podążających za nimi. Autor przeprowadził pogłębione analizy dotyczące zarówno destruktywnych, jak i konstruktywnych zachowań transgresyjnych liderów. Wśród tych analiz znajdują się przykłady pozytywnych transgresji skierowanych przeciwko rasizmowi oraz tych służących obronie wolności jednostki. Dokonano także opisu i analizy procesu niszczenia demokracji przez populistycznych autokratów. Ważną część publikacji stanowią opisy i analizy oddolnych działań i projektów realizowanych przez młodych liderów, przedsiębiorców i innowatorów z pokolenia Z i Y. To oni zdecydują o tym, czy transgresyjny projekt, jakim jest demokracja, będzie fundamentem dalszych zmian w wymiarze życia jednostkowego, społecznego, kulturowego i gospodarczego. W książce podjęto próbę odpowiedzi na pytania:

·Czy demokracja obroni swoje ideały i zasady?

·Jaki model demokracji zwycięży i czy zostanie zaakceptowany przez ludzi zamieszkujących w Polsce, Europie i na świecie?

·Jakie mogą być konsekwencje wynikające z realnych zagrożeń dla procesów demokratycznych?

·Czy generacja młodych liderów będzie chciała kontynuować projekt demokracji, czy może zdecyduje się na stworzenie całkowicie nowego modelu, który dzięki nowym technologiom i zmianom kulturowym zmieni istotnie jakość naszego życia jednostkowego i społecznego?

Autor nie daje gotowych odpowiedzi, lecz zachęca czytelników do aktywnego włączenia się w proces demokratycznej debaty, mając nadzieję, że książka będzie ważnym głosem w debacie publicznej na temat demokracji i roli przywódców funkcjonujących zarówno w systemach demokratycznych, jak i w krajach, gdzie demokracja jest spychana na margines przez prawicowych populistów.

Dr Włodzimierz Świątek – psycholog biznesu, trener szkoleń, facylitator i coach, wykładowca i ekspert na kierunku Zarządzanie i Przywództwo na Uniwersytecie SWPS oraz wykładowca w programach MBA w Szkole Biznesu Politechniki Warszawskiej. Jest współtwórcą projektu rozwojowo-edukacyjno-badawczego Leadership LAB, który funkcjonuje przy Katedrze Zarządzania Uniwersytetu SWPS. W ramach tego projektu prowadzi badania nad przywództwem przy użyciu modelu Acts of Leadership. Od ponad 25 lat wspiera menedżerów i liderów w rozwijaniu i doskonaleniu umiejętności przywódczych. Autor książek Przywództwo w działaniu oraz Maski przywództwa, a także wielu artykułów z zakresu przywództwa i zarządzania. Ma bogate i wszechstronne doświadczenie w realizowaniu projektów szkoleniowych i coachingowych dla liderek i liderów z organizacji biznesowych, społecznych i edukacyjnych. Prowadzi warsztaty rozwojowe dla utalentowanych osób zainteresowanych rozwijaniem swojego potencjału przywódczego. W cyklu warsztatowym Spread the Wings and Fly, będącym częścią projektu Leadership LAB, umożliwia studentom rozwijanie potencjału twórczego i przywódczego. Owocem tych działań są projekty społeczne, edukacyjne, kreatywne, międzykulturowe i technologiczne, które studenci prezentują na dorocznej Gali Finałowej Acts of Leadership Award na Uniwersytecie SWPS.

Spis treści

Wprowadzenie

Rozdział 1. Koncepcja transgresyjna człowieka 
1.1. Istota i definicje transgresji 
1.2. Formy i rodzaje transgresji 
1.3. Transgresja w zderzeniu z kulturą
1.4. Kultura zachowawcza a kultura transgresyjna 

Rozdział 2. Transgresje przeciw rasizmowi 
2.1. Afroamerykanki – buntowniczki i liderki 
2.1.1. Billie Holiday – głos, którego nie można uciszyć 
2.1.2. Rosa Parks – symbol walki z segregacją rasową 
2.1.3. Harriet Tubman – ikona walki o zniesienie niewolnictwa 
2.1.4. Afroamerykańskie matematyczki z NASA 
2.1.5. Josephine Baker i jej „tęczowe plemię” 
2.1.6. Amanda Gorman – transgresyjna poetka i liderka zmian
2.2. Afroamerykanie – pokonać rasizm i uzyskać wolność 
2.2.1. Solomon Northup – 12 lat walki o wolność 
2.2.2. Medgar Evers – ofiara rasistowskiego morderstwa 
2.2.3. Malcolm X – demaskator rasistów 
2.2.4. Martin Luther King – pokonać rasizm bez przemocy 
2.2.5. Nelson Mandela – buntownik, który pokonał apartheid 
2.2.6. Epitafium dla Jamesa Baldwina 
8 Przywództwo. transgresje. demokracja

Rozdział 3. Transgresje przeciwko ludobójstwu 
3.1. Misja Jana Karskiego – nadzieja i rozpacz 
3.1.1. Najważniejsza była moja misja 
3.1.2. Jan Karski w getcie: wędrówka Dantego przez piekło 
3.1.3. Po zakończeniu misji: kto pamięta o Janie Karskim? 
3.2. Film o ludobójstwie Ormian – obudzić sumienia i przerwać milczenie 
3.2.1. Zapomniane ludobójstwo Ormian .
3.2.2. Turcja neguje ludobójstwo Ormian 
3.2.3. Ocalić od zapomnienia – dzieło filmowe o ludobójstwie Ormian 

Rozdział 4. Transgresje dla wolności i pokoju 
4.1. John Lennon i Yoko Ono – transgresyjni pacyfiści w akcji 
4.1.1. John i Yoko na celowniku FBI 
4.1.2. Kampania „Ban The Beatles” – eskalacja agresji i przemocy 
4.1.3. Transgresyjne akcje twórcze Yoko Ono 
4.1.4. Make love, not war – protest przeciwko wojnie w Wietnamie 
4.1.5. Nieudana deportacja Johna Lennona z USA 
4.1.6. Projekt „Nutopia” – transgresyjna komunikacja międzyludzka 
4.2. Witolda Gombrowicza transgresje ku wolności 
4.2.1. Profesor Pimko jako symbol zniewolenia i władzy 
4.2.2. Upupianie Józia i dalsze zniewalanie 
4.2.3. Uwięzienie w Formie, czyli wieczne życie w masce 
4.2.4. Jak tracimy wolność, czyli życie w podwójnym klinczu 

Rozdział 5. Transgresje młodych liderów w badaniach własnych 
5.1. Metoda i założenia badawcze 
5.2. Istota i mechanizm zachowań transgresyjnych 
5.2.1. Podsumowanie 
5.3. Rodzaje i formy działań transgresyjnych 
5.3.1. Podsumowanie 
5.4. Start-up jako projekt transgresyjny 
5.4.1. Podsumowanie 
5.5. Transgresje twórcze i innowacyjne na uniwersytetach 
5.5.1. Podsumowanie 
5.6. Lider i zespół w działaniach transgresyjnych 
5.6.1. Podsumowanie 

Rozdział 6. Demokracja jako projekt transgresyjny 
6.1. Rasizm jako transgresja destruktywna
zagrożeniem dla demokracji 
6.1.1. Kto jest rasistą?
6.1.2. Tylko większość jest rasistowska?
6.1.3. Mit tolerancyjnej i otwartej ojczyzny 
6.1.4. Maska napuszonego samouwielbienia i megalomanii
6.1.5. Kto jest prawdziwym Polakiem? 
6.1.6. Krótka pamięć Polaków 
6.1.7. Ludzie kultury bronią godności uchodźców i migrantów 
6.1.8. Ofensywa przeciwko gender studies i LGBT 
6.1.9. Dehumanizacja ofiar i odpowiedzialność sprawców 
6.2. Demokratyczny wymiar transgresyjnych działań przywódczych 
6.2.1. Maski przywództwa jako zagrożenie dla demokracji 
6.2.2. Transgresje destruktywne Donalda Trumpa 
6.2.3. Koniec ery demokracji? 
6.2.4. Projekty młodych liderów i innowatorów kluczem do sukcesu 

Rozdział 7. Transgresje niepokornych artystów
i buntowników 
7.1. Georges Bataille – granice są po to, aby je przekraczać 
7.2. Krzysztof Warlikowski – teatr jest zawsze inny niż norma 
10 Przywództwo. transgresje. demokracja
7.3. Sebastián Lelio – filmowiec w obronie transgresyjnej kobiety 
7.4. Papusza – transgresyjna poetka z cygańskiego taboru 
7.4.1. Niech przemówi poezja Papuszy 
7.4.2. Film fabularny Papusza jako hołd dla transgresyjnej Cyganki 
7.4.3. Magia narodzin Papuszy 
7.4.4. Wykluczenie i potępienie przez swoich 
7.4.5. Ficowski jako mentor Papuszy
7.5. Jerzy Grotowski – teatr radykalny jako transgresja kulturowa 
7.5.1. Wstrząs jako istota transgresji twórczych 
7.5.2. Zdjęcie maski jako punkt zwrotny w procesie transgresji 
7.5.3. Transgresja jako istota kenozy 
7.5.4. Apocalypsis cum figuris jako wehikuł do aktu transgresji 
7.5.5. Epilog – czy Bóg istnieje? 

Rozdział 8. W stronę przywództwa transgresyjnego 
8.1. Wizja lidera jako halucynacja 
8.2. Co mówią badania? 
8.3. Jak wspierać w rozwoju młode talenty? 
8.4. Kreowanie mitu przywództwa i jego konsekwencje 
8.5. Mit przywództwa i fałszywa autentyczność 
Bibliografia