Przywracanie pamięci. Polscy psychiatrzy XX wieku orientacji psychoanalitycznej

Kim byli Ludwig Jekels, Eugenia Sokolnicka, Ludwika Karpińska, Adam Wizel, Maurycy Bornsztajn, Jan Nelken, Roman Markuszewicz, Gustaw Bychowski, Salomea Kempner? Są to dzisiaj w rodzimym środowisku naukowym nazwiska zupełnie nieznane, a jeśli nawet ktoś słyszał o niektórych z nich, jest to zazwyczaj wiedza dość ogólnikowa. Książka wpisuje się w zapoczątkowany u nas w latach 90. nurt przywracania pamięci o wybitnych przedstawicielach polskiej nauki w XX w., których oryginalny dorobek został w czasach PRL-u niemal całkowicie zapoznany. W tym wypadku chodzi o przedstawicieli polskiej psychiatrii, psychoterapii i psychologii orientacji psychoanalitycznej, którzy w okresie zaborów i międzywojnia byli czołowymi specjalistami w tych dziedzinach, ciesząc się ogromnym autorytetem. Znalazły się w niej również eseje o Helenie Deutsch i Hannie Segal, które emigrując w młodych latach, zrobiły później imponującą karierę w ruchu psychoanalitycznym. Do końca życia jednak zachowały żywe związki z krajem i polską tożsamość kulturową.

Artykuły zawarte w tej książce są w większości pierwszymi całościowymi omówieniami naukowego dorobku wspomnianych autorów. O specyfice tekstów stanowi to, że nacisk został w nich położony na kluczowe miejsce, jakie zajmowały w poszczególnych dorobkach inspiracje psychoanalityczne. Zarazem podkreśla się w nich istotną rolę, jaką w życiu i działalności tych psychiatrów i psychologów odgrywał kontekst społeczno-kulturowy i polityczny, w którym działali, jak też ich – w przytłaczającej większości – żydowskie pochodzenie. Wiele z tych biografii to biografie tragiczne, naznaczone traumami wojennymi, Holokaustem i klątwą rzuconą na psychoanalizę w powojennej komunistycznej Polsce.

SPIS TREŚCI

Paweł Dybel, Wstęp. Przywracanie pamięci
I. OKRES ZABORÓW
Anna Kurowicka
Ludwig Jekels – apostoł Freuda w Galicji, w Szwecji i w Nowym Jorku
Jarosław Groth
Eugenia Sokolnicka – propagatorka psychoanalizy w Polsce i Francji
Jarosław Groth
Od psychoanalizy do psychotechniki – Ludwika Karpińska-Woyczyńska (Luise von Karpinska)
II. MIĘDZYWOJNIE
Mira Marcinów
Adama Wizla projekt „psychoterapii psychoanalitycznej”
Katarzyna Prot-Klinger
Maurycy Bornstein (Bornsztajn) – psychoanalityczne rozumienie psychoz
Bartłomiej Dobroczyński
Pod słońcem Tanatosa. Jan Władysław Nelken (1876–1940) – szkic do portretu
Ewa Kobylińska-Dehe
Pasja życia. Gustaw Bychowski – polsko-żydowsko-amerykański psychoanalityk między Starym
a Nowym Światem
Paweł Dybel
Romana Markuszewicza rewizja teorii Freuda
Ludger M. Hermanns
Salomea Kempner – zaginiona w getcie warszawskim? Początek poszukiwań
III. NA OBCZYŹNIE
Jolanta Żyndul
„Podwójne życie Heleny”. Polskie wątki biografii Heleny Deutsch jako część historii psychoanalizy
Wojtek Hańbowski
Hanna Segal. Romantyczna inżynieria psychoanalizy
Lista ilustracji
Indeks osobowy