Różnicowanie kształcenia w klasach początkowych

Niniejsza praca poświęcona jest pierwszemu etapowi edukacyjnemu, przede wszystkim kształceniu wczesnoszkolnemu. Szczegółowej analizie poddano proces kształcenia z uwzględnieniem jego nowej koncepcji, wdrażanej obecnie na terenie Stanów Zjednoczonych, zwanej kształceniem zróżnicowanym. Jest to zorientowany humanistycznie model procesu dydaktyczno-wychowawczego polegający na takiej organizacji pracy na lekcji, aby uczniowie przez większość czasu byli zaangażowani w interesujące i wartościowe z ich punktu widzenia zadania. Są one ujęte w podstawie programowej - dla nauczycieli stanowią bazę pomocną w wytyczaniu zarówno ogólnych, jak i szczegółowych celów kształcenia, zaś uczniowie są świadomi zakresu nowej wiedzy, umiejętności, zdolności i postaw, jakie mają do opanowania. Ponadto dla realizacji podstawowych celów zawartych w dokumencie ministerialnym – takich jak: indywidualny rozwój, kształcenie samodzielności poznawczej, planowanie, organizowanie i ocena własnej nauki, rozwijanie zainteresowań i talentów, efektywne, empatyczne współdziałanie w grupie, a także rozwój emocjonalny i psychomotoryczny – stosuje się zróżnicowanie przede wszystkim w zakresie metod, treści, kontroli, oceny, środowiska nauczania oraz form organizacji pracy na lekcji.

W celu określenia możliwości realizacji kształcenia zróżnicowanego w klasach początkowych analizie poddano dokumenty ministerialne oraz przeprowadzono badania diagnostyczne i eksperymentalne. Badania diagnostyczne oparto na założeniach teoretycznych dotyczących indywidualizacji kształcenia, powołując się na publikacje polskich pedagogów. Natomiast podstawą do podjęcia badań eksperymentalnych było przyjęcie założenia, że możliwe jest realizowanie kształcenia zróżnicowanego, zgodnego z koncepcją Carol Ann Tomlinson, na gruncie polskim. Problemem głównym badań diagnostycznych było określenie stanu kształcenia zróżnicowanego w klasach początkowych, natomiast w badaniach eksperymentalnych - możliwości stosowania kształcenia zróżnicowanego w nauczaniu zintegrowanym. Zgromadzony materiał badawczy został poddany analizie statystycznej i szczegółowo omówiony.

Spis treści:

Wstęp

Część I

Podstawy teoretyczne pracy

Rozdział 1

Wyjaśnienia terminologiczne

Rozdział 2

Psychologiczne podstawy kształcenia zróżnicowanego

1. Charakterystyka rozwoju psychofizycznego uczniów w młodszym wieku szkolnym ze szczególnym uwzględnieniem sfery intelektualnej
2. Psychologiczne różnice indywidualne uczniów a proces kształcenia zróżnicowanego
3. Praca mózgu a kształcenie zróżnicowane

Rozdział 3

Edukacja wczesnoszkolna w zreformowanej szkole

Rozdział 4

Kształcenie zróżnicowane we współczesnej szkole z uwzględnieniem klas początkowych

1. Kształcenie zróżnicowane w sferze celów
2. Kształcenie zróżnicowane w sferze treści
3. Kształcenie zróżnicowane w zakresie metod nauczania
4. Kształcenie zróżnicowane w zakresie form organizacyjnych
5. Kształcenie zróżnicowane w zakresie środków dydaktycznych
6. Kształcenie zróżnicowane w zakresie planowania dydaktycznego
7. Kształcenie zróżnicowane w zakresie kontroli i oceny
8. Kształcenie zróżnicowane w sferze zasad kształcenia

Część II

Metodologiczne podstawy pracy

Rozdział 5

Metodologia badań własnych

1. Problematyka badań
2. Zmienne i wskaźniki
3. Metody i narzędzia badawcze
4. Miejsce i czas badań
5. Charakterystyka badanych grup
6. Organizacja i przebieg badań
7. Charakterystyka zgromadzonych materiałów

Część III

Analiza wyników badań

Rozdział 6

Różnicowanie kształcenia w praktyce edukacyjnej

1. Stan i efekty kształcenia zróżnicowanego w klasach początkowych
2. Uwarunkowania efektów kształcenia zróżnicowanego

Rozdział 7

Możliwości realizowania kształcenia zróżnicowanego w klasach początkowych – eksperyment pedagogiczny

1. Wpływ stosowania wybranych metod kształcenia zróżnicowanego opracowanych przez Carol Ann Tomlinson na osiągnięcia szkolne uczniów klas początkowych
2. Uwarunkowania osiągnięć szkolnych uczniów uzyskanych w wyniku stosowania wybranych metod kształcenia zróżnicowanego

Rozdział 8

Uogólnienia i wnioski z badań

1. Stan i efekty kształcenia zróżnicowanego w klasach początkowych
2. Uwarunkowania efektów kształcenia zróżnicowanego
3. Wpływ stosowania wybranych metod kształcenia zróżnicowanego opracowanych przez Carol Ann Tomlinson na osiągnięcia szkolne uczniów w zakresie opanowywania wiedzy
4. Uwarunkowania rezultatów osiągnięć szkolnych uczniów uzyskanych w toku stosowania wybranych metod kształcenia zróżnicowanego związane z cechami psychofizycznymi uczniów, cechami środowiska rodzinnego i cechami środowiska szkolnego
5. Opinie nauczycieli klas eksperymentalnych na temat kształcenia zróżnicowanego

Bibliografia

Aneksy

Aneks 1

Wzór kwestionariusza ankiety dla nauczycieli

Aneks 2

Wzór przewodnika do analizy dokumentów

Aneks 3

Wzór testu do modułu „Patrzymy w niebo”

Aneks 4

Wzór kwestionariusza wywiadu z nauczycielami klas eksperymentalnych

Streszczenie

Abstract