Skazani na sukces. Mityczne podstawy czeskiej transformacji

Polityczna i gospodarcza transformacja poszczególnych krajów postsocjalistycznych przebiega w różnym tempie, warunkowanym między innymi czynnikami kulturowymi. Jednym z najważniejszych jest dominujący w danym społeczeństwie zestaw mitów politycznych, które mogą przyspieszać lub hamować prodemokratyczne zmiany. Czechy są przykładem pierwszego z tych wariantów oddziaływania mitów na przeobrażenia ustrojowe.

Książka opisuje sposoby legitymizowania tych przeobrażeń za pomocą historycznej i politycznej mitologii, dostarczając czytelnikowi informacji dotyczących wpływu zbiorowej świadomości historycznej Czechów na swoistość procesu transformacji przebiegającego w ich kraju. Zawiera również zestawienie wiedzy związanej z współczesnymi formami i typami mitu politycznego oraz nacjonalizmu.

Spis treści:

Przedmowa
Jolanta Kopka

Wstęp

Rozdział I. Dekonstrukcja czy rekonstrukcja? Naród w społeczeństwie przechodzącym transformację

Wprowadzenie
1. W stronę neutralnego rozumienia nacjonalizmu
2. Pozostałe problemy definicyjne
3. Kłopoty z patriotyzmem
4. Co to jest naród?
5. Miejsce przypadku czeskiego we współczesnych typologiach nacjonalizmu

Rozdział II. Mit polityczny w społeczeństwie nowoczesnym

1. Rozwój naukowej analizy mitu
1.1. Mit w antropologii kulturowej – przejście od koncepcji archaicznych do uniwersalnych
1.2. Wizje mitu współczesnego
2. Elementy współczesnego mitu politycznego
2.1. Wzór postępowania
2.2. Wątek sakralny  
2.3. Manichejski obraz rzeczywistości  
2.4. Eschatologia i kosmogonia
3. Forma współczesnego mitu politycznego
4. Polityczna odmiana mitu
5. Funkcje mitu politycznego
6. Typologia mitu politycznego
6.1. Narodowy mit polityczny
6.2. Systemowy mit polityczny
6.3. Państwowy mit polityczny

Rozdział III. Czeski sen. Współczesność na historycznej sinusoidzie

Wprowadzenie
1. Prezentyzm czeskiej narracji historycznej
2. Czeskie mity historyczne  
3. „Praga leży na zachód od Wiednia”. Czeska mitologia polityczna o profilu narodowym
4. Dialektyka wielkości i čecháčkovství. Czeskie autostereotypy a dyskurs narodowy
Podsumowanie

Rozdział IV. Aksamitny początek. Pokojowe wykorzystanie mitologii rewolucyjnej

Wprowadzenie
1. Badawcze wykorzystanie schematu mitu semiologicznego autorstwa Rolanda Barthesa
2. Semantyczna struktura wydarzeń Aksamitnej Rewolucji (17–27 listopada 1989 r.)
3. Semiologiczna analiza dekonstrukcji znaczeń w oparciu o koncepcję Rolanda Barthesa
3.1. Sensy (biografie) znaków w języku-przedmiocie
3.2. Znaczenia znaków w metajęzyku
3.3. Badanie spójności znaczeń z sensami znaków
Podsumowanie

Rozdział V. Wszystkie mity Václava Havla

Wprowadzenie  
1. Przegląd zawartości tekstów przez pryzmat odwołań do kategorii analitycznych
1.1. Wartości wspólnotowe i tworzenie społeczeństwa obywatelskiego
1.2. Ocena systemu demokratycznego w kontekście czeskiej transformacji
1.3. Immanentne zdolności narodu czeskiego
1.4. Sytuacja republiki w odniesieniu do warunków zewnętrznych
1.5. Ocena systemu komunistycznego
1.6. Transformacja gospodarcza o profilu rynkowym
1.7. Wizja współczesnego narodu czeskiego i jego nacjonalizmu (w wydaniu neutralnym)
1.8. Ocena poziomu przestrzegania standardów etycznych przez społeczeństwo
1.9. Humanizacyjna, kulturowa i polityczna misja narodu czeskiego w Europie
1.10. Tworzenie nowego porządku państwowego i światowego
2. Obecność mitu w przemówieniach Václava Havla

Podsumowanie

Zakończenie

Wykaz skrótów

Spis rysunków i tabel

Bibliografia

Aneks. Spis analizowanych i cytowanych przemówień Václava Havla z lat 1990–2000