Sława literacka albo nowe reguły sztuki. Studia z socjologii i ekonomii literatury
- Rok wydania: 2024 Oprawa: miękka Ilość stron: 720 Format: 17,5 x 23,5 cm
Horyzonty Nowoczesności, tom 135
Książka Sława literacka albo nowe reguły sztuki stanowi próbę zrozumienia szczególnego typu sławy pisarzy, która wynika z pozornie sprzecznych źródeł uznania – popularności w kulturze masowej i środowiskowego prestiżu. Celebryci literatury zajmują problematyczną pozycję, gdyż łączą takie pola i formy kapitału, które powinny się wzajemnie wypierać, jednocześnie negocjując i wystawiając na próbę społeczną wiarę w sens i wartość sztuki oraz reguły obowiązujące w jej obrębie. Wymykają się tym samym tradycyjnym podziałom na autonomię i heteronomię, sztukę wysoką i popularną, gromadząc wiele odmiennych form kapitału i zmieniając je w prestiż kulturowy. Autor książki mierzy się zatem z szeregiem paradoksów, mitów i teoretycznych zawiłości, starając się wyjaśnić, jak różne i rzekomo przeciwstawne waluty, logiki i wartości działają w obrębie twórczości literackiej i jak zmienia to warunki akumulacji uznania. Jak przekonuje, prominentni twórcy zajmują centralną pozycję we współczesnym polu literatury i decydują o warunkach jego funkcjonowania. Nie są ciekawostką, marginesem czy wyjątkiem, działają raczej jak soczewka, w której skupiają się problemy najnowszej literatury w jej silnych związkach z mediami i ekonomią. Sławni autorzy uruchamiają najbardziej złożone układy relacji w sieciowej kulturze literackiej i inicjują największą liczbę transakcji między wszystkimi polami i formami kapitału, stanowiąc klucz do zrozumienia współczesnego przemysłu literackiego jako całości. Więcej nawet – pomagają zrozumieć szersze relacje kultury i ekonomii, złożoną mechanikę późnego kapitalizmu, sens inwestycji w sferę wolną od rynkowej ewaluacji i paradoksy ukryte w samym pojęciu wartości artystycznej. Pisarze-celebryci odsłaniają zasady funkcjonowania piramidy finansowej, jaką jest kultura, jednocześnie utwierdzając naszą wiarę w to piękne „nie-całkiem-oszustwo”.
O autorze
Dominik Antonik – doktor literaturoznawstwa związany z Wydziałem Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się teorią, socjologią i ekonomią literatury i kultury, badając najnowszą polską literaturę w jej powiązaniach z rynkiem, mediami, kulturą sławy oraz szeroko pojętą sferą społeczną. W swoich interpretacjach uwypukla bliskie relacje tego, co prywatne, jednostkowe i przypisywane kulturze, z ekonomią, reprodukcją kapitału i logiką konkurencji. Opublikował monografię Autor jako marka (2014), jego artykuły ukazywały się m.in. w „Kulturze i Społeczeństwie”, „Tekstach Drugich” i „Zagadnieniach Rodzajów Literackich”.
Spis treści:
WPROWADZENIE
CZĘŚĆ PIERWSZA: HISTORIA SŁAWY NOWOCZESNEJ
Rozdział 1. Trzy typy sławnych pisarzy
Celebryta wydaje książkę
Sława wynikająca z wysokiej sprzedaży
Celebryci literackiej sfery uwierzytelnienia
Ta różnica naprawdę robi różnicę
Rozdział 2. Wieczne teraz sławy
Rozdział 3. Moment sławy. Krótka historia nowoczesnej celebrity
Nowoczesny autor / nowoczesny celebryta
Romantyczne korzenie
Prawodawcy modernistycznej sławy i świadomość kulturowej sprzeczności
Rozdział 4. Modernizm, rynek i kultura sławy
Dwie strony monety
Materialistyczne studia nad modernizmem
Ekonomiczny aspekt różnicy
Ekonomia modernizmu
Et in Arcadia ego
Lekcja modernizmu
Rozdział 5. Od Dublina do Lubiewa. Przełom w historii sławy
CZĘŚĆ DRUGA: KULTURA SŁAWY JAKO ŹRÓDŁO CIERPIEŃ (KRYTYKI)
Rozdział 6. Współczesny fenomen sławnych autorów
Wszechobecność pisarzy i granice zainteresowań literaturoznawstwa
Literatura jako autobiograficzna sieć
Rozdział 7. Odkrywanie sławy polskich pisarzy: żywioł anachronizmu
Zapóźnienie i jego konsekwencje
Dekada półtorawiecza: kondensacja historii
Wszechobecność pisarzy jako drugorzędny efekt dominacji mediów
Sława pisarzy jako odrębny fenomen
Autor-celebryta nie jest prostym wytworem mediów
Wciąż w tyle
Rozdział 8. Wstępne założenia: déjà vu
Frankfurckie korzenie
Bourdiańskie tęsknoty za autonomią
„Znani pisarze” literatury środka – polskie gwiazdy Midcult
Sława jako produkt zorganizowanego przemysłu
Przepis na sukces
Od zera do milionera
Od typu do indywidualności
CZĘŚĆ TRZECIA: SŁAWA (JEST) LITERACKA
Wprowadzenie: studia nad sławą
Rozdział 9. Sławny pisarz na wakacjach
Autor jako wyjątek
Sfera prywatna, bliskość i urzekające szczegóły z życia
Wymiary pracy autora
Rozdział 10. Literacka teoria sławy
Podmiot literacki / podmiot sławy
Intertekstualność
Ustrukturyzowana polisemia
Autor wewnętrzny / gwiazda jako tekst
Naiwny biografizm / dialektyka prawdy i zmyślenia
Retoryka autentyczności
(Auto)biograficzne spirale prawdy
Autentyczność marki pisarza
J’Accuse…! O figurze intelektualisty
Literatura jako nostalgia – o marketingowej funkcji wzniosłych tęsknot
Przydatność i zbędność socjologii literatury
Od autonomii do negocjacji
CZĘŚĆ CZWARTA: RYNEK SŁAWNYCH PISARZY – PROBLEMY PRODUKCJI, CYRKULACJI I LEGITYMIZACJI
Rozdział 11. Sława jako autoreklama, wizerunek jako kapitał
Wizerunek jako literatura
Promocyjna cyrkulacja autora
Promocyjna immanencja
Rozdział 12. Brudne interesy i wiara w grę
Kapitał reklamowy, strategie protekcjonalności i wytwarzanie wiary w sztukę
Pokazywanie gry jako gry
Rozdział 13. Przemysł autobiografii. Ghostwriting, kultura sławy i utowarowienie tożsamości
Ograniczenia teorii autobiografii
Rynek różnic i tożsamości
Ekonomia uwagi, system sławy i kultura cyrkulacji
Władza symboliczna
Autor, trademark, marka
Życie, a zwłaszcza śmierć
Rozdział 14. Znaki tożsamości. Od etyki do ekonomii, od jednostkowości do reprodukcji
Głos jako spotkanie: etyka, ezoteryka, doświadczenie
Współczesna scena mowy
Głos jako własność i towar
Głos, sygnatura, twarz, odcisk palca – paradoks znaków tożsamości
Rozdział 15. Zamiast zakończenia: relacyjna koncepcja kultury literackiej i pisarze-celebryci
Przeciw autonomii, w stronę relacji
Zwycięzcy, pomniejsi gracze, klasowe społeczeństwo literatury i wiara w grę
Tekst jako relacje / relacje jako tekst
Relacyjna historia literatury? O arcydzielności i problemie (prze)trwania
Ekonomizacja kultury / kulturalizacja ekonomii
Marki autorskie i badanie społecznego życia pisarzy
NOTA BIBLIOGRAFICZNA
BIBLIOGRAFIA
INDEKS NAZWISK