Społeczne ontologie niepełnosprawności Ciało-tożsamość-performatywność

Czym jest niepełnosprawność? Jak jest rozumiana i postrzegana? Jakie znaczenia ją definiują i jakie wartości są z nimi związane? Co oznacza bycie niepełnosprawnym? Kto może zabierać głos na temat niepełnosprawności, kiedy i w jakim kontekście? Kto/co decyduje o tym, jakie treści/znaczenia/definicje stanowią odpowiedzi na te pytania? Kto/co decyduje o tym, jaka wiedza na temat niepełnosprawności jest prawomocna i jakie praktyczne działania oraz społecznie dostępne wzory funkcjonowania są realizowane? Co możemy powiedzieć o niepełnosprawności, próbując szukać odpowiedzi na tak postawione pytania, które pobudzają do przemyślenia i prze-pisania na nowo porządku społecznego, a także uczestnictwa w życiu społecznym i kulturze osób postrzeganych jako niepełno­sprawne?

Książka składa się z trzech części. W pierwszej, zatytułowanej Wytyczanie terytorium i obejmującej dwa rozdziały, dokonuję niezbędnego wprowadzenia w zasadniczą problematykę przedmiotu badań przedstawionych w pracy. W rozdziale pierwszym szkicuję niezbędny dla zrozumienia całości szerszy kontekst epistemologiczno-ontologiczny i metodologiczny, ugruntowany w studiach kulturowych. W rozdziale drugim natomiast przedstawiam zarys analizy teoretycznej dokonywanej w perspektywie epistemologicznej „myśli nieosiadłej” G. Deleuze’a i F. Guattariego oraz krytycznie ukierunkowanych studiów kulturowych. W przestrzeni wyznaczanej przez przecięcie się tych dwóch obszarów osadzam ujmowane interdyscyplinarnie badania nad niepełnosprawnością/ o niepełnosprawności.

Druga część książki, Deterytorializacje, obejmuje jeden rozdział, który zawiera kluczową analizę współczesnych teorii niepełnosprawności prezentowanych w różnych ujęciach. Dokonywano jej za pomocą teoretycznych narzędzi w postaci pojęć wywiedzionych z teorii dyskursu E. Laclaua i Ch. Mouffe. W jej rezultacie wyłonione zostały społeczne ontologie niepełnosprawności, które nazwałam ontologią braku, ontologią opresji (występującą w łączności z ontologią zwyczajnego życia) oraz ontologią oporu.

W części trzeciej, Zamieszkiwanie, obejmującej dwa ostatnie rozdziały książki, powracam do pojęcia społecznego imaginarium i możliwości jego transformacji w kontekście rozważań nad kategorią emancypacji, której przygodność zakreśla płynne granice społecznego bytowania osób z (nie)pełnosprawnością. W ostatnim rozdziale przedstawiam wywiedzione z filozofii G. Deleuze’a i F. Guattariego oraz posthumanistycznych nurtów tzw. nowego materializmu (D. Haraway i K. Barad) założenia kształtujące perspektywę myślenia i mówienia o niepełnosprawności oraz działania w relacji z nią, które nazwać można performatywną ontoepistemologią (nie)pełnosprawności, pojmowanej jako materialno-dyskursywny asamblaż. Ujęcie to dopełnia, choć nie w sensie poznawczego zamknięcia, prezentowany w Zakończeniu projekt polityczno-etyczny nomadycznego procesu stawania-się podmiotem w ciągłych relacjach z innymi (etyka afirmacji R. Braidotti).

Spis treści: