Społeczno-ekonomiczne determinanty osiągnięć szkolnych uczniów w gminach wiejskich

Podjęta w monografii problematyka wynika z potrzeby dookreślenia i ciągłego monitorowania sytuacji edukacyjno-rozwojowej dzieci i młodzieży z wiosek i miejscowości o charakterze małomiasteczkowym. Starano się w niej uwzględnić większość wpływających na nią uwarunkowań społeczno-ekonomicznych.

Opracowanie ma charakter informacyjno-utylitarny. Może ono w znacznym stopniu ułatwić osobom odpowiedzialnym za oświatę w gminach wójtom, radnym, dyrektorom szkół i nauczycielom podjęcie działań zapewniających wyrównanie poziomów kształcenia w szkolnictwie wiejskim w stosunku do szkół z dużych miast oraz działań zapewniających dostosowanie edukacji do wymagań prawnych i standardów Unii Europejskiej. Prezentowany materiał może także ułatwić opracowanie długofalowego planu walki z bezrobociem strukturalnym. Może stanowić wytyczną do poprawy infrastruktury technicznej i przestrzennej na obszarach wiejskich i w małych miasteczkach oraz inspirować do poprawiania ekonomicznego i kulturalnego poziomu życia społeczności wiejskich. Powinien też przyczynić się do podwyższania kwalifikacji edukacyjnych nauczycieli ze środowisk wiejskich i małomiasteczkowych. Może też stanowić inspirację dla rodziców do zapobiegania i ograniczania wpływu negatywnych wzorców na kształtowanie postaw moralno-etycznych dzieci i młodzieży.

Łącząc zawód nauczyciela z obowiązkami Wójta Gminy Ciepielów, Burmistrza Lipska czy Radnego Rady Powiatu, wielokrotnie podejmowałem próby wprowadzania innowacji edukacyjnych w podległych mi szkołach. Zawsze odczuwałem jednak brak wiarygodnych argumentów w dyskusjach z radnymi i wyborcami, kiedy trzeba było zmieniać istniejący stan rzeczy. Przeprowadzone przeze mnie badania pozwoliły zgromadzić wiele cennych informacji. Jestem przekonany, że w przyszłości ułatwią one decydentom różnych szczebli podejmowanie strategicznych decyzji w doskonaleniu systemu kształcenia w środowisku wiejskim.

Prezentowana monografia składa się ze wstępu, czterech rozdziałów, wynikających z nich wniosków, zakończenia, bibliografii i aneksów. W rozdziale pierwszym dokonano przeglądu literatury w zakresie pedagogiki społecznej, a także sprecyzowano uwarunkowania środowiskowe, mające wpływ na proces edukacji. W drugim rozdziale omówiono relacje między czynnikami środowiskowymi a powodzeniami i niepowodzeniami szkolnymi dzieci i młodzieży. Rozdział trzeci zawiera podstawy metodologiczne prowadzonych badań. Tu sprecyzowany jest cel, hipotezy i problemy badawcze, określone są metody badań, a także sposób pozyskiwania i prezentacji materiału. W rozdziale czwartym natomiast przedstawiono wyniki badań wraz z ich szczegółową analizą statystyczną oraz dyskusję i interpretację otrzymanych relacji.

z recenzji:

    [...] W literaturze pedagogicznej występuje niedostatek publikacji dotyczących wpływu wielostronnych sytuacji społeczno – ekonomicznych na osiągnięcia szkolne dzieci i młodzieży. Stąd też monografia (…) z pewnością wypełni lukę w literaturze pedagogicznej i wzbogaci ją o nowe spojrzenie na znaczenie różnych uwarunkowań środowiskowych w uzyskiwaniu rezultatów szkolnych. Wartość recenzowanej pracy podnosi fakt przeprowadzonych badań w środowisku wiejskim, które często narażone jest na różnego rodzaju dysfunkcję edukacyjną wynikająca z zagrożeń społeczno – ekonomicznych rodziny wiejskiej.(…)należy z całą pewnością wyrazić pogląd, iż recenzowana monografia jest interesująca, przedstawia rzetelną wiedzę dotyczącą środowiskowych elementów funkcjonowania społecznego i ekonomicznego przyczyniających się do uzyskiwania przez dzieci i młodzież efektów szkolnych.(…)

Z recenzji prof. dr. hab. Henryka Cudaka 

Spis treści:

Wstęp    

Rozdział 1
Środowiskowy charakter badań w pedagogice społecznej 
1.1. Wprowadzenie do ogólnych zagadnień pedagogiki społecznej 
1.2. Uwarunkowania środowiskowe w procesie edukacji 

Rozdział 2
Wpływ środowiska na niepowodzenia szkolne 

2.1. Uwarunkowania niepowodzeń szkolnych uczniów   
2.2. Powodzenia i niepowodzenia szkolne na tle środowiska rodzinnego 
2.3. Znaczenie mediów w procesie nauczania – uczenia się dziecka 
2.3.1. Internet jako środowisko edukacyjno-wychowawcze   
2.3.2. Internet jako wartość pozytywna w procesie kształcenia 
2.3.3. Zagrożenia czające się w Internecie 
2.4. Inne czynniki wpływające na poziom edukacyjny dzieci i młodzieży 

Rozdział 3
Podstawy metodologiczne badań własnych 
3.1. Cel pracy, problemy i hipotezy badawcze   
3.2. Metody i organizacja badań   
3.2.1. Techniki i narzędzia badawcze 
3.2.2. Zmienne zależne i niezależne oraz wskaźniki występujące w badaniach 
3.2.3. Dobór próby – założenia analizy badawczej   953.2.4. Opis otrzymanego materiału    
3.2.5. Sposób prezentacji materiału   
3.3. Teren badań. Charakterystyka szkół. Wybrane cechy przestrzenno-kulturowe badanego obszaru    

Rozdział 4
Środowiskowe uwarunkowania osiągnięć szkolnych uczniów   
4.1. Warunki bytowo-materialne rodziny a osiągnięcia szkolne uczniów   
4.2. Warunki kulturowe środowiska rodzinnego a osiągnięcia szkolne 
4.3. Zainteresowanie rodziców pracą szkolną ucznia a jego osiągnięcia szkolne   
4.4. Wpływ zachowania i aktywności ucznia na jego osiągnięcia szkolne 
4.5. Środowisko rodzinne i koleżeńskie a kształtowanie osiągnięć szkolnych ucznia 
4.6. Struktura mieszkalno-przestrzenna miejscowości a kształtowanie osiągnięć szkolnych ucznia 
4.7. Infrastruktura techniczna szkoły a kształtowanie osiągnięć szkolnych ucznia   
4.8. Środowisko przyrodnicze w okolicy zamieszkania ucznia a kształtowanie jego osiągnięć szkolnych 
4.9. Uogólnienia i wnioski końcowe z badań 

Zakończenie   

Bibliografia   

Aneks