Sprawność innowacyjna filii zagranicznej a jej pozycja w sieci przedsiębiorstwa międzynarodowego. Perspektywa filii utworzonych w Polsce

Coraz silniejsza pozycja przedsiębiorstw międzynarodowych(PM)w gospodarce globalnej powoduje m.in. rozwój badań nad ich filiami zagranicznymi (FZ) postrzeganymi jako podmioty współkształtujące strategie PM, m.in. dzięki ich zdolności do tworzenia/pozyskiwania unikatowej wiedzy i wprowadzania innowacji. Jeden z nowych nurtów badań dotyczy znaczenia więzi FZ z partnerami w korporacyjnej sieci PM oraz z niezależnymi partnerami dla sprawności innowacyjnej i – szerzej – pozycji filii w PM.

Książka wpisuje się w ten nowy nurt badań, prowadzonych dotąd głównie w gospodarkach wysokorozwiniętych. Szczególną uwagę zwrócono na wpływ potencjału zasobowego filii oraz ich relacji podmiotami w sieci PM i z niezależnymi partnerami w kraju goszczącym na sprawność innowacyjną filii oraz ich pozycje w strukturze sieciowej PM. Istotne było zbadanie znaczenia więzi filii z firmą-matką, ustalenie, na ile FZ działające w Polsce są zakorzenione na tym rynku, na ile ich relacje z partnerami krajowymi stymulują transfer wiedzy i innowacje zarówno w FZ, jak i w krajowych firmach partnerskich w kontekście niskiej wciąż zdolności innowacyjnej Polski jako kraju goszczącego ZIB.

Monografia wnosi wkład do dyskusji na temat różnych ról filii w tworzeniu strategii innowacyjnych PM w zależności od sprawności innowacyjnej filii, ich siły wpływu na decyzje strategiczne podejmowane przez władze PM i zależnie od kontekstu kraju goszczącego. Analizując determinanty decyzji PM o kierunkach i trwałości rozwoju FZ utworzonych w Polsce, autorzy wskazują na duże znaczenie filii PM w polskim przemyśle przetwórczym, ich wysoki udział w eksporcie innowacyjnych produktów. Wskazują także na zagrożenie trwałości wielu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w przypadku zbyt niskiej innowacyjności partnerów w kraju goszczącym (i jego niskiej zdolności innowacyjnej).

Niniejsza monografia może być użyteczna dla menedżerów filii zagranicznych oraz ich partnerów w kraju goszczącym filie. Zastosowane w projekcie badawczym podejście do analizy czynników determinujących pozycje filii zagranicznych może być także wykorzystane przez polskie firmy – w ich strategiach internacjonalizacji. Wyniki badań mogą być przydatne także dla polityków gospodarczych, studentów kierunków ekonomicznych i z obszaru nauk o zarządzaniu oraz uczestników studiów MBA.

Spis treści:

Wstęp

Rozdział 1. Przegląd koncepcji teoretycznych przedsiębiorstwa międzynarodowego z perspektywy historycznej

1.1. Istota przedsiębiorstwa międzynarodowego
1.2. Tradycyjne teorie i koncepcje przedsiębiorstwa międzynarodowego
1.3. Współczesne teorie i koncepcje przedsiębiorstwa międzynarodowego w ujęciu C. Pitelisa i R. Sugdena
1.4. Niszowe teorie i koncepcje przedsiębiorstwa międzynarodowego
1.5. Współczesne teorie i koncepcje przedsiębiorstwa międzynarodowego w ujęciu G. Ietto-Gillies
1.6. Współczesne teorie i koncepcje przedsiębiorstwa międzynarodowego w ujęciu M. Forsgrena
1.7. Współczesne teorie i koncepcje przedsiębiorstwa międzynarodowego w ujęciu M. Cassona

Rozdział 2. Sprawność innowacyjna jako źródło przewagi konkurencyjnej

2.1. Pojęcie i typy innowacji
2.2. Innowacja jako proces
2.3. Komplementarność innowacji
2.4. Motywy podejmowania innowacji
2.5. Pojęcie i mierniki sprawności innowacyjnej przedsiębiorstwa
2.6. Wewnętrzne determinanty innowacyjności przedsiębiorstw
2.7. Zewnętrzne determinanty innowacyjności przedsiębiorstw
2.8. Otwarte innowacje – połączenie zasobów wewnętrznych przedsiębiorstwa z zewnętrznymi źródłami wiedzy

Rozdział 3. Relacje międzyorganizacyjne – specyfika w sieci przedsiębiorstwa międzynarodowego

3.1. Więzi międzyorganizacyjne – wybrane koncepcje teoretyczne
3.2. Koncepcja zakorzenienia społecznego organizacji
3.2.1. Założenia koncepcji zakorzenienia społecznego wg M.S. Granovettera
3.2.2. Wybrane aspekty analizy zakorzenienia przedsiębiorstwa – perspektywa zarządzania strategicznego
3.3. Specyfika relacji w  sieci przedsiębiorstwa międzynarodowego
3.3.1. Filie zagraniczne w strukturze sieciowej przedsiębiorstwa międzynarodowego
3.3.2. Zakorzenienie w sieci przedsiębiorstwa międzynarodowego
3.3.2.1. Wewnętrzne zakorzenienie a sprawność innowacyjna filii zagranicznych
3.3.2.2. Zewnętrzne zakorzenienie a sprawność innowacyjna filii zagranicznych
3.3.2.3. Podwójne zakorzenienie filii zagranicznej – w poszukiwaniu równowagi
3.4. Jakość relacji centrala – filie zagraniczne w  przedsiębiorstwie międzynarodowym
3.4.1. Koncepcja jakości relacji
3.4.2. Determinanty jakości relacji w sieci przedsiębiorstwa międzynarodowego
3.5. Pozycja filii w  strukturze sieciowej przedsiębiorstwa międzynarodowego
3.5.1. Władza
3.5.2. Czynniki wspierające siłę filii
3.5.3. System odpornościowy korporacji
3.5.4. Autonomia a kontrola

Rozdział 4. Strategie innowacji i internacjonalizacja B+R w przedsiębiorstwach międzynarodowych

4.1. Istota i rodzaje strategii innowacji
4.2. Internacjonalizacja B+R w przedsiębiorstwach międzynarodowych
4.2.1. Motywy i modele internacjonalizacji B+R w PM z gospodarek wysokorozwiniętych
4.2.2. Gospodarki wschodzące w procesach innowacyjnych i internacjonalizacji B+R

Rozdział 5. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce

5.1. Motywy i miejsca lokowania ZIB w Polsce
5.1.1. Uwagi konceptualne
5.1.2. Wyniki wcześniejszych badań nad motywami i lokalizacją ZIB w Polsce
5.2. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce – wybrane dane statystyczne
5.2.1. Liczba, wielkość i orientacja branżowa inwestorów zagranicznych
5.2.2. Lokalizacja, wartość i pochodzenie kapitału filii zagranicznych działających w Polsce
5.2.3. Liczba pracowników oraz wyniki finansowe i nakłady inwestycyjne podmiotów zagranicznych podejmujących ZIB w Polsce
5.2.4. Działalność eksportowa i importowa filii zagranicznych działających w Polsce
5.2.5. Profil firm z  udziałem kapitału zagranicznego w Polsce
5.3. Sprawność innowacyjna filii zagranicznych ulokowanych w  Polsce i innych krajach członkowskich UE z regionu Europy Środkowo-Wschodniej – wyniki wcześniejszych badań

Rozdział 6. Badanie sprawności innowacyjnej zagranicznych filii utworzonych w Polsce i ich pozycji w sieci przedsiębiorstw międzynarodowych

6.1. Cele badania i hipotezy badawcze
6.2. Model badawczy
6.3. Konceptualizacja i operacjonalizacja zmiennych wykorzystanych w modelu badawczym
6.4. Metody pozyskiwania danych
6.5. Charakterystyka próby badawczej w badaniu ilościowym
6.6. Autonomia decyzyjna filii określona przez spółki-matki
6.7. Pozycja filii zagranicznej w wewnętrznej sieci przedsiębiorstwa międzynarodowego
6.8. Sprawność innowacyjna filii zagranicznych
6.9. Relacje filii z centralą PM, centralami regionalnymi oraz spółkami siostrzanymi
6.9.1. Znaczenie podmiotów wewnętrznych (w sieci PM) dla sprawności innowacyjnej badanych filii
6.9.2. Intensywność relacji, przepływy wiedzy i wspólne projekty innowacyjne w wewnętrznej sieci PM
6.10. Relacje filii z  partnerami niezależnymi (zewnętrznymi)
6.11. Potencjał innowacyjny Polski jako kraju goszczącego filie
6.12. Wyniki badań ilościowych – z wykorzystaniem modelu PLS SEM
6.13. Wyniki empirycznych badań ilościowych – dyskusja

Rozdział 7. Studia przypadków sprawności innowacyjnej filii zagranicznych utworzonych w Polsce

7.1. Sprawność innowacyjna ArjoHuntleigh Polska Sp. z o.o.
7.1.1. Spółka-matka i jej orientacja na innowacje
7.1.2. Spółka-córka – profil Filii
7.1.3. Autonomia Spółki
7.1.4. Pozycja Filii w wewnętrznej sieci korporacji
7.1.5. Sprawność innowacyjna Filii w ramach sieci korporacyjnej
7.1.6. Powiązania Filii z centralą i spółkami-siostrami
7.1.7. Powiązania Filii z podmiotami spoza sieci korporacyjnej
7.1.8. Ocena potencjału innowacyjnego Polski z perspektywy Filii
7.2. Sprawność innowacyjna Nestlé Polska S.A.
7.2.1. Spółka-matka i jej orientacja na innowacje
7.2.2. Spółka-córka – profil Nestlé Polska S.A.
7.2.3. Autonomia Spółki Nestlé Polska S.A.
7.2.4. Pozycja Filii w wewnętrznej sieci korporacyjnej
7.2.5. Sprawność innowacyjna Filii w ramach sieci korporacyjnej
7.2.6. Powiązania Filii z centralą i spółkami siostrzanymi
7.2.7. Powiązania Filii z podmiotami spoza sieci korporacyjnej
7.2.8. Ocena potencjału innowacyjnego Polski z perspektywy Filii
7.3. Sprawność innowacyjna SENER Sp. z o.o.
7.3.1. Spółka-matka i jej orientacja na innowacje
7.3.2. Spółka-córka – profil filii SENER Polska
7.3.3. Autonomia Spółki
7.3.4. Pozycja Filii w wewnętrznej sieci korporacyjnej
7.3.5. Sprawność innowacyjna Filii w ramach sieci korporacyjnej
7.3.6. Powiązania Filii z centralą i spółkami siostrzanymi
7.3.7. Powiązania Filii z podmiotami spoza sieci korporacyjnej
7.3.8. Ocena potencjału innowacyjnego w Polsce z perspektywy Filii
7.4. Sprawność innowacyjna TPV Displays Polska
7.4.1. Spółka-matka i jej orientacja na innowacje
7.4.2. Spółka-córka i jej profil
7.4.3. Autonomia Filii
7.4.4. Pozycja TPV Displays Polska w sieci korporacyjnej
7.4.5. Sprawność innowacyjna Filii w ramach sieci korporacyjnej
7.4.6. Powiązania Filii z centralą i spółkami-siostrami
7.4.7. Powiązania Filii z podmiotami spoza sieci korporacyjnej
7.4.8. Ocena potencjału innowacyjnego Polski z perspektywy Filii
7.5. Podsumowanie

Zakończenie
Bibliografia
Załącznik nr 1. Kwestionariusz wywiadu
Spis tabel
Spis rysunków
O Autorach