Starość między tradycją a współczesnością

Mówią, że starość nie radość. Może i maja rację, a może po prostu nie znają teorii, nakazujących traktować wiek podeszły jako nowy okres rozwojowy, o odmiennych możliwościach i innych niż dotychczas zadaniach. Niewątpliwym atutem starości jest mądrość, ujmowana jako suma życiowych doświadczeń. Niech nikt więc nie myli idei uniwersytetu trzeciego wieku z pomysłem, by sadzać seniorów w szkolnej ławie! Edukację należy tu rozumieć nie jako budowanie pewnego zasobu wiedzy i wyposażanie w zestaw społecznie pożądanych umiejętności, lecz raczej jako poszerzanie i aktualizowanie wiedzy/umiejętności już posiadanych. Tym samym uniwersytety te stają się miejsce wymiany doświadczeń z młodszą generacją, walnie przyczyniając  się do integracji międzypokoleniowej.

Starość. Między tradycją a współczesnością stanowi pewnego rodzaju relację, będąc zbiorem artykułów i referatów wygłoszonych podczas międzynarodowej konferencji, jaka odbyła się we wrześniu 2015 r. w Lublinie, wieńcząc spotkanie członków zarządu AIUTA – Międzynarodowego Stowarzyszenia Uniwersytetów Trzeciego Wieku (Association Internationale des Universités du Troisième Âge). Zbiór prezentowanych czytelnikowi tekstów został podzielony na cztery bloki tematyczne: Starość jako potencjał, Edukacja w okresie późnej dorosłości – teoria i praktyka, Uniwersytety trzeciego wieku w świecie, Uniwersytety trzeciego wieku – doświadczenia polskie. Takie ukierunkowanie tematyczne pozwala połączyć w jednym tomie wielopłaszczyznową refleksję teoretyczną nad starością z analizą konkretnych rozwiązań praktycznych, stosowanych w różnych zakątkach świata. Także i polski czytelnik z pewnością odnajdzie tu odpowiedzi na wiele z nurtujących go pytań.

Oby oddany do rąk czytelnika tom był zachętą do oglądu zmieniającej się rzeczywistości społecznej, do spojrzenia na proces uczenia się przez całe życie z innej niż polska perspektywy, a także do poszukiwania odpowiedzi na wciąż otwarte pytania: Na ile znamy i rozumiemy sytuację osób starszych? W jakim stopniu społeczna i profesjonalna odpowiedź na potrzeby edukacyjne i na inne rodzaje aktywności osób starszych jest adekwatna i skuteczna?

Edukacja w okresie późnej dorosłości, jako forma uczestnictwa społecznego osób starszych, jest doświadczeniem społecznym będącym odpowiedzią na potrzeby i wyzwania szybko zmieniającego się świata. Powstałe w 1975 r. Międzynarodowe Stowarzyszenie Uniwersytetów Trzeciego Wieku (AIUTA) skupia autorytety gerontologiczne i przedstawicieli uniwersytetów trzeciego wieku ze wszystkich kontynentów. Rozpoznanie i uznanie dla doświadczenia osób starszych i ich aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym, jako zintegrowanych, pełnoprawnych i aktywnych obywateli, jest największym priorytetem w działaniach stowarzyszenia, które uznawane jest m.in. przez WHO, UNESCO, ONZ, Międzynarodowe Biuro Pracy oraz Radę Europy. AIUTA pełni rolę międzynarodowego eksperta w zakresie problematyki gerontologicznej. Członkowie AIUTA spotykają się dwa razy w roku na konferencjach i sympozjach naukowych. Zorganizowana w 2015 r. konferencja naukowa w Lublinie była trzecim w ponad 40-letniej historii UTW spotkaniem przedstawicieli tego stowarzyszenia w Polsce. W publikacji Starość. Między tradycją a współczesnością zaprezentowano najciekawsze wystąpienia członków AIUTA wygłoszone podczas tego kongresu, w którym udział wzięli przedstawiciele UTW z całego świata – z kilkunastu krajów z czterech kontynentów.

Małgorzata Stanowska, Wiceprezydent Stowarzyszenia AIUTA

Spis treści:

Wprowadzenie

Część I. Starość jako potencjał

Maria Braun-Gałkowska
Ludzie starzy bywają różni
Stanisława Steuden
Mądrość jako efekt integracji doświadczeń życiowych

Część II. Edukacja w okresie późnej dorosłości – teoria i praktyka

Monika Dorota Adamczyk
Edukacja w okresie późnej dorosłości jako forma uczestnictwa społecznego osób starszych
Małgorzata Stanowska
Rola uniwersytetów trzeciego wieku w edukacji osób starszych
Małgorzata Stanowska
Międzynarodowe Stowarzyszenie Uniwersytetów Trzeciego Wieku (AIUTA)
Monika Dorota Adamczyk
Przygotowanie do emerytury w opinii uczestników badania BALL– Be Active through Lifelong Learning

Część III. Uniwersytety trzeciego wieku na świecie

Gunhild Hammarström
Attracting New Categories of Students to Uppsala U3A
Lin Yuanhe
Understanding the Third Age Students in the New Generation
Morag Tamisari
A New Lease of Life in the U3A in the UK
Nadezda Hrapkova
Older Students in Universities. Learning Needs, Motivation,
Barriers and Requirements

Część IV. Uniwersytety trzeciego wieku – doświadczenia polskie

Wiesława Borczyk
Kierunki działalności Ogólnopolskiej Federacji Stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Polsce – nowe wyzwania
Ilona Skibińska-Fabrowska
Edukacja ekonomiczna seniorów

Noty o autorach