W artystycznej Utopii każde dzieło teatralne byłoby zarzewiem buntu i wywoływałoby realną, spektakularną zmianę jak „bitwa o Hernaniego” czy zdjęcie z afisza Dejmkowskich Dziadów. Pojawiające się w tytule tomu hasło „teatr zaangażowany” odsyła automatycznie do znacznie szerszego kulturowego kontekstu – napięcia między etyką a estetyką. Pytanie o autonomię sztuki, stopień jej wyemancypowania względem przestrzeni społecznej czy szeroko rozumianej sfery politycznej padało nie raz, pomimo to ciągle powraca jako problem determinujący ogląd twórczości artystycznej. Koncepcja tomu i jego przekrojowa struktura opierają się na współczesnej dynamice zjawiska. Autorami tekstów są historycy, teoretycy i praktycy teatru, niezależni dziennikarze. Tę mnogość perspektyw pogłębia aspekt dla analizy dzieła teatralnego fundamentalny – równoczesność aktu kreacji i percepcji. W książce uwzględniona została ta podwójna optyka; spojrzenie „kreatorów” współgra z dekodowaniem przejawów zaangażowania teatru przez „odbiorców”, krytyków i badaczy.
Wydaje się oczywiste, że "teatr zaangażowany” w tym szerokim znaczeniu wykracza już dzisiaj poza sferę tradycyjnie rozumianej sztuki i teatru, znajduje szczególnie dobre warunki rozwoju w Polsce i innych krajach za sprawą wielu zwrotów (społecznego, performatywnego), co oczywiste, ale także w związku z postępującym procesem demokratyzacji społeczeństwa, wymagającym jego aktywności i oporu wobec różnych ośrodków władzy; a to testuje się najlepiej w teatrze (…), który i jako sztuka, i jako instytucja, wreszcie najogólniej jako praktyka kulturowa opiera się po prostu na współobcowaniu bliźnich.
[z recenzji dr hab. Doroty Fox]
Justyna Kowal, Wstęp
I Teatr i polityka
Aneta Głowacka, Teatr polityczny jako detektor zmian społecznych
Svitłana Maksymenko, Teatr dokumentalny na Ukrainie okresu post-Majdanowego (2014–2019): tematy, geografia, inscenizacja
Piotr Rudzki, Politycy w służbie teatru, czyli jak to (z)robiono we Wrocławiu
Barbara Świąder-Puchowska, Odzyskać przepłakane lata. Gdańskie teatry Jedynka i Tako
II Praktyka zaangażowania
Iwona Woźniak, Zaangażowanie teatru społecznego na podstawie działań Teatru Naumionego z Ornontowic
Seth Baumrin, Subpoetics International, a Flying University for the Performer – I tip my hat to Jadwiga Szczawińska-Dawidowa
Julia Roesler, “As if we could change the world…”
Magdalena Grenda, Centrum Rezydencji Teatralnej Scena Robocza jako organizacja społecznie zaangażowana
Magdalena Piekarska, Teatr Polski w podziemiu. Bunt jako metoda twórcza
Maciej Dziaczko, Nowa Offensywa i różne formy zaangażowania
III Przedstawienia
Ramona Słobodzian, Instalacja, performans, happening – teatr operowy szuka ludzkich odruchów
Barbara Michalczyk, Sprawy polsko-niemieckie wokół „Sprawy Jakubowskiego” Eleonory Kalkowskiej
Justyna Kowal, Jaką jesteśmy rzeczpospolitą? – zmierzch paradygmatu (post)romantycznego i teatr czasu przejścia
Noty o autorach
Indeks osobowy
