Transgraniczna mobilność spółek kapitałowych w świetle prawa unijnego i polskiego

Publikacja stanowi kompleksowe studium jednego z bardziej kontrowersyjnych i komentowanych zagadnień międzynarodowego prawa spółek – problematyki transgranicznej mobilności spółek kapitałowych. Celem opracowania było opisanie możliwości i barier prawnych: po pierwsze, do rozprzestrzeniania przez spółki swojej działalności lub zmiany miejsca jej wykonywania (mobilność fizyczna), po drugie, do wyboru i zmiany prawa właściwego (mobilność prawna). Mobilność spółek pozwala na dostosowanie się do dynamicznych przemian globalnej gospodarki, choć niesie za sobą ryzyko pokrzywdzenia interesariuszy spółki, takich jak akcjonariusze mniejszościowi, wierzyciele lub pracownicy. O doniosłości tej problematyki może świadczyć bogate orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości, a przede wszystkim praktyka gospodarcza w Polsce i Europie. W najbliższych 2 latach do porządków prawnych wszystkich państw członkowskich implementowane zostaną unijne przepisy o transgranicznych przekształceniach, łączeniach i podziałach spółek. Regulacje te otworzą nowe możliwości dla spółek i jednocześnie w sposób istotny zwiększą ryzyko nadużyć na jednolitym rynku unijnym.

Spis treści:

Wykaz skrótów
Wprowadzenie

CZĘŚĆ PIERWSZA. UWAGI OGÓLNE NA TEMAT TRANSGRANICZNEJ MOBILNOŚCI SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH Z PERSPEKTYWY NAUKI PRAWA I EKONOMII

Rozdział 1. Wprowadzenie do problematyki mobilności spółek kapitałowych – zagadnienia pojęciowe

1. Pojęcie mobilności – uwagi ogólne
2. Próba sformułowania definicji transgranicznej mobilności spółek
2.1. Ogólna definicja mobilności spółek
2.2. Transgraniczna mobilność spółek kapitałowych
2.3. Przejawy transgranicznej mobilności spółek
2.4. Inne pojęcia związane z transgraniczną mobilnością spółek

Rozdział 2. Istota spółki kapitałowej w perspektywie jej transgranicznej mobilności

1. Uwagi wprowadzające
2. Instytucja spółki w ujęciu prawnym
3. Spółka jako splot kontraktów (nexus of contracts)
4. Spółka jako stan równowagi pomiędzy podmiotami zaangażowanymi
5. Rodzaje strategii wykorzystywanych w prawie spółek

Rozdział 3. Rys historyczny

1. Uwagi wprowadzające
2. Starożytność
3. Rozwój spółek w okresie nowożytnym
4. Prawo spółek w USA w XIX i początkach XX wieku
5. Współczesna Europa

Rozdział 4. Ekonomiczne i empiryczne spojrzenie na mobilność spółek kapitałowych

1. Wprowadzenie
2. Konflikt interesów związanych z mobilnością spółek ze szczególnym uwzględnieniem polskiego modelu ładu korporacyjnego
2.1. Zagrożenia związane z transgraniczną mobilnością spółek
2.2. Konflikty agencyjne na gruncie mobilności spółek
2.3. Metoda badania efektywności rozwiązań prawnych
3. Zjawisko konkurencji regulacyjnej prawa spółek w Europie
3.1. Teoria konkurencji regulacyjnej w prawie spółek
3.2. Założenia teorii konkurencji regulacyjnej prawa spółek na obszarze UE
3.3. Wnioski własne na temat konkurencji regulacyjnej w Europie
4. Badania empiryczne nad mobilnością spółek w Europie
4.1. Funkcjonowanie pseudozagranicznych spółek
4.2. Transgraniczne procesy reorganizacyjne w EOG i Polsce
4.3. Popularność spółki europejskiej (SE)

CZĘŚĆ DRUGA. PODSTAWY NORMATYWNE MOBILNOŚCI SPÓŁEK W UE

Rozdział 5. Podstawy mobilności spółek kapitałowych w prawie UE

1. Uwagi wprowadzające
2. Swoboda przedsiębiorczości osób prawnych w prawie pierwotnym UE
2.1. Swoboda przedsiębiorczości jako element budowy jednolitego rynku
2.2. Zakres podmiotowy swobody przedsiębiorczości z perspektywy spółek
2.3. Zakres przedmiotowy swobody przedsiębiorczości spółek
2.4. Uprawnienia wynikające ze swobody przedsiębiorczości
2.5. Wyłączenia i ograniczenia swobody przedsiębiorczości
3. Mobilność spółek kapitałowych na gruncie orzecznictwa TS
3.1. Wprowadzenie
3.2. Zakres kompetencji państw członkowskich do określenia warunków utworzenia i funkcjonowania spółek krajowych
3.3. Możliwość spółki przeprowadzenia transgranicznych restrukturyzacji
3.4. Uprawnienie spółki do osiedlenia się w kraju innym niż kraj inkorporacji
3.5. Podsumowanie orzeczeń TS w sprawach mobilności spółek
4. Mobilność spółek w prawie wtórnym UE
4.1. Uwagi wprowadzające
4.2. Paneuropejskie formy prawne – spółka europejska (Societas Europaea)
4.3. Jurysdykcja i prawo właściwe w sprawach upadłościowych spółek
4.4. Wpływ harmonizacji norm kolizyjnych w UE na mobilność spółek
4.5. Regulacje harmonizujące transgraniczną mobilność spółek w UE
4.6. Nowelizacja dyrektywy 2017/1132 w zakresie transgranicznego przekształcenia, łączenia i podziału spółek
4.7. Połączenie rejestrów handlowych
4.8. Harmonizacja przepisów podatkowych związanych z transgranicznymi restrukturyzacjami
4.9. Niektóre pozostałe regulacje
4.10. Projekty i plany w zakresie mobilności spółek
4.11. Podsumowanie ram prawnych mobilności spółek kapitałowych w UE

CZĘŚĆ TRZECIA. MOBILNOŚCI SPÓŁEK W PRAWIE POLSKIM

Rozdział 6. Pojęcie siedziby spółki na gruncie polskiego prawa spółek oraz prawa prywatnego międzynarodowego wraz z uwagami prawnoporównawczymi

1. Uwagi wprowadzające
2. Znaczenie siedziby spółki w prawie spółek
2.1. Siedziba a inne pojęcia związane z określeniem lokalizacji spółki
2.2. Ograniczenia ustawowe w określeniu siedziby spółki
3. Znaczenie siedziby spółki w prawie prywatnym międzynarodowym
3.1. Uwagi wprowadzające
3.2. Siedziba jako łącznik statutu personalnego spółki kapitałowej
3.3. Zasięg statutu personalnego spółki (problem kwalifikacji)
3.4. Szczególna kwestia prawa właściwego dla transgranicznych restrukturyzacji spółek
3.5. Uwagi końcowe

Rozdział 7. Transgraniczne operacje reorganizacyjne w polskim prawie

1. Transgraniczne łączenie spółek w prawie polskim
1.1. Lokalizacja przepisów o transgranicznych połączeniach w k.s.h.
1.2. Ogólne założenia transgranicznych połączeń spółek w prawie polskim
1.3. Faza informacyjna łączenia transgranicznego
1.4. Faza decyzyjna transgranicznego połączenia i instrumenty ochrony interesów wierzycieli oraz pracowników
1.5. Faza kontrolna transgranicznego połączenia spółek
1.6. Transgraniczne połączenie spółek o charakterze uproszczonym
1.7. Uwagi końcowe
2. Przeniesienie siedziby statutowej i zarządu spółki europejskiej
2.1. Wprowadzenie
2.2. Przepisy uzupełniające unijne ramy prawne przeniesienia siedziby statutowej polskiej SE
2.3. Prawo wyjścia akcjonariuszy emigrującej polskiej SE
2.4. Ochrona wierzycieli emigrującej SE
2.5. Faza kontrolna przeniesienia siedziby statutowej SE
2.6. Skutki przeniesienia siedziby rzeczywistej polskiej SE za granicę
2.7. Uwagi końcowe
3. Transgraniczne przekształcenie spółki w prawie polskim
3.1. Uwagi wprowadzające
3.2. Podstawy prawne transgranicznego przekształcenia spółki w Polsce
3.3. Istota przekształcenia spółki na gruncie prawa polskiego
3.4. Faza informacyjna transgranicznego przekształcenia polskiej spółki
3.5. Faza decyzyjna i ochrona wspólników w transgranicznym przekształceniu polskiej spółki
3.6. Ochrona wierzycieli i pracowników spółki przekształcanej
3.7. Ochrona interesów fiskalnych państwa
3.8. Faza kontrolna i dzień transgranicznego przekształcenia polskiej spółki
3.9. Imigracyjne transgraniczne przekształcenie spółki
4. Wpływ dyrektywy nowelizującej dyrektywę 2017/1132 na polskie prawo spółek
5. Inne przykłady regulacji umożliwiających i ograniczających mobilność spółek
5.1. Uwagi wprowadzające
5.2. Transgraniczne podziały spółek
5.3. Alternatywne metody osiągnięcia transgranicznej mobilności prawnej
5.4. Zakładanie oddziałów przez zagraniczne spółki w Polsce
5.5. Problem dyskwalifikacji dyrektorów

Podsumowanie
Bibliografia
Wykaz literatury krajowej
Wykaz literatury obcej
Wykaz orzecznictwa