Typografia typowej książki

Dobra książka to nie tylko treść, lecz także nienaganna forma, na którą wpływ ma mnóstwo elementów: skład tekstu powinien być wykonany w sposób staranny oraz poprawny pod względem zarówno technicznym, jak i językowym, kompozycja graficzna książki powinna łączyć w sobie estetykę i funkcjonalność.

Robert Chwałowski przedstawia zbiór zasad, które mogą pomóc wydawcy, redaktorowi technicznemu, grafikowi czy operatorowi DTP w stworzeniu książki dobrej właśnie pod względem formy. Dotychczas trzeba było poszukiwać tych zasad w rozmaitych publikacjach normalizacyjnych, w słownikach i wydawnictwach poprawnościowych, w zdezaktualizowanych podręcznikach z zakresu poligrafii czy redakcji technicznej, a także w poradnikach autorów zagranicznych, często nie uwzględniających rozwiązań specyficznych dla języka polskiego.

W tomie "Typografia typowej książki" po raz pierwszy zasady te zebrano w całość. Autor dokonał starannej selekcji: oparł swoje recepty zarówno na polskich tradycjach zecerskich i wydawniczych, jak i na najlepszych wzorcach typografii światowej. Uwaga autora skupia się na mikrotypografii, czyli na składaniu tekstu, poprawności językowo-technicznej składu, interpunkcji. Sporo miejsca przeznaczone jest też na tzw. makrotypografię, a więc np. kwestie łamania tekstów czy układu logicznego książki. Książka obfituje w przykłady i dokładnie objaśnia trudne zagadnienia, takie jak tabele, bibliografia czy przypisy.

Do stworzenia dobrej książki potrzebne jest doświadczenie i wiedza z zakresu edytorstwa i typografii, której nie da się chyba zawrzeć w jednym podręczniku, choćby bardzo obszernym. Jednak posługując się receptami Roberta Chwałowskiego, unikniemy z pewnością podstawowych błędów i przynajmniej nie stworzymy książki złej.

Na taką właśnie książkę o książkach czekałem od lat.

Adam Twardoch -- delegat krajowy Polski w międzynarodowym stowarzyszeniu typograficznym ATypI

Spis treści

Wprowadzenie (7 )

I. Elementy i części składowe książki (9)

• 1.1. Części składowe książki (9)
• 1.2. Szeregowanie części składowych i elementów książki (9)

2. Okładka (11)

• 2.1. Elementy okładki (11)
• 2.2. Obwoluta (11)

3. Karty tytułowe (13)

• 3.1. Uwagi wstępne (13)
• 3.2. Serie i książki wielotomowe (13)
• 3.3. Strona przedtytułowa (13)
• 3.4. Strona przytytułowa (14)
• 3.5. Strona tytułowa (15)
• 3.6. Strona redakcyjna (17)

4. Materiały wprowadzające (19)

• 4.1. Uwagi wstępne (19)
• 4.2. Przedmowy (19)
• 4.3. Wstęp krytyczny (20)
• 4.4. Posłowie (21)
• 4.5. Dedykacja (21)
• 4.6. Motto (21)

5. Tekst główny (23)

• 5.1. Podział tekstu (23)
• 5.2. Tytuły partii tekstu (23)
• 5.3. Łamanie (24)
• 5.4. Dzielenie i przenoszenie wyrazów (24)
• 5.5. Pozostawianie wyrazów na końcu wiersza (24)
• 5.6. Odstępy międzywyrazowe i międzyliterowe (25)
• 5.7. Wyróżnienia (25)
• 5.8. Akapity (26)
• 5.9. Nazwiska (27)
• 5.10. Daty (27)
• 5.11. Wyrażenia od...do (27)
• 5.12. Inicjały (28)

6. Przypisy (29)

• 6.1. Rodzaje przypisów (29)
• 6.2. Przypisy bibliograficzne (29)
• 6.3. Przypisy rzeczowe (30)
• 6.4. Przypisy słownikowe (30)
• 6.5. Autorstwo przypisów rzeczowych (31)
• 6.6. Odnośniki (31)
• 6.7. Składanie i łamanie przypisów (32)
• 6.8. Umiejscowienie przypisów (33)

7. Tabele (35)

• 7.1. Krój i stopień pisma w tabelach (35)
• 7.2. Rozmieszczanie tabel (35)
• 7.3. Tytuły i numeracja tabel (35)
• 7.4. Kierunek tekstu w boczku i w główce (35)
• 7.5. Umieszczanie tekstu w boczku i w główce (36)
• 7.6. Umieszczanie danych w pozycjach rubrykowych (36)
• 7.7. Numeracja rubryk (38)
• 7.8.?Przypisy do tabel (39)

8. Ilustracje (41)

• 8.1. Położenie ilustracji (41)
• 8.2. Podpisy i numeracja (41)
• 8.3. Ilustracje a tekst główny (41)
• 8.4. Obłamywanie ilustracji (42)
• 8.5. Odstępy (42)
• 8.6. Ilustracje całostronicowe (42)

9. Bibliografia załącznikowa (43)

• 9.1. Język i pisownia (43)
• 9.2. Szeregowanie pozycji bibliografii załącznikowej (43)
• 9.3. Numer porządkowy pozycji (44)
• 9.4. Kolejność elementów opisu (44)
• 9.5. Wyróżnienia i interpunkcja (45)
• 9.6. Przejmowanie danych (46)
• 9.7. Nazwa autora (46)
• 9.8. Tytuł (47)
• 9.9. Nazwy współtwórców (48)
• 9.10. Oznaczenie wydania (48)
• 9.11. Miejsce wydania (produkcji) (48)
• 9.12. Nazwa wydawcy (producenta) (48)
• 9.13. Rok wydania (produkcji) (49)
• 9.14. Data i oznaczenie części wydawnictwa ciągłego (49)
• 9.15. Liczba tomów, numer tomu (50)
• 9.16. Liczba stron (50)
• 9.17. Nazwa serii i numer tomu w obrębie serii (50)

10. Materiały informacyjno-pomocnicze (51)

• 10.1. Uwagi wstępne (51)
• 10.2. Wyróżnienia (51)
• 10.3. Słownik użytych terminów (51)
• 10.4. Wykaz skrótów (51)
• 10.5. Wykaz tabel (51)
• 10.6. Wykaz ilustracji (52)
• 10.7. Spis treści (52)
• 10.8. Obcojęzyczne streszczenia, spisy treści i wykazy (53)

11. Paginacja (55)

• 11.1. Zasady ogólne (55)
• 11.2. Pagina zwykła (55)
• 11.3. Żywa pagina (55)

12. Indeksy (57)

• 12.1. Rodzaje indeksów (57)
• 12.2. Zapis nazwy osobowej (57)
• 12.3. Zapis nazwy geograficznej (57)
• 12.4. Zapis rzeczowy (58)
• 12.5. Szeregowanie zapisów indeksowych (58)
• 12.6. Interpunkcja i wyróżnienia (58)

13. Przytoczenia (61)

• 13.1. Cudzysłowy apostrofowe a odmiana pochyła (61)
• 13.2. Elementy w przytoczeniach nienależące do nich (61)
• 13.3. Dwukropek w przytoczeniach (62)

14. Dialogi literackie (63)

• 14.1. Pauzy w dialogach literackich (63)
• 14.2. Sposoby składania dialogów literackich (63)
• 14.3. Dwukropek w dialogach literackich (64)
• 14.4. Majuskuły i minuskuły w dialogach literackich (64)

15. Wzory matematyczne (65)

• 15.1. Uwagi wstępne (65)
• 15.2. Stopień pisma we wzorach (65)
• 15.3. Wyróżnienia elementów wzorów (66)
• 15.4. Odstępy we wzorach (67)
• 15.5. Odstępy między wierszami wzoru (69)
• 15.6. Ustawianie jednowierszowych wzorów wystawionych (69)
• 15.7. Przenoszenie i ustawianie wielowierszowych wzorów wystawionych (70)
• 15.8. Przenoszenie wzorów w tekście (70)
• 15.9. Ułamki (70)
• 15.10. Wskaźniki (70)
• 15.11. Numeracja wzorów (71)

16. Wylicznia z punktami (73)

• 16.1. Wylicznia akapitowe (73)
• 16.2. Wyliczenia jednozdaniowe (73)
• 16.3. Wyliczenia objęte więcej niż jednym zdaniem (73)

17. Skróty i skrótowce (75)

• 17.1. Zasady ogólne (75)
• 17.2. Skróty w poszczególnych elementach dzieła (75)
• 17.3. Podział skrótów na kategorie (75)
• 17.4. Skróty ogólne (76)

18. Znaki interpunkcyjne (77)

• 18.1. Uwagi wstępne (77)
• 18.2. Przecinek (77)
• 18.3. Kropka (78)
• 18.4. Średnik (81)
• 18.5. Wielokropek (81)
• 18.6. Wykrzyknik (znak wykrzyknienia) (82)
• 18.7. Pytajnik (znak zapytania) (83)
• 18.8. Dwukropek (84)
• 18.9. Pauza (myślnik), półpauza (86)
• 18.10 Nawiasy (87)
• 18.11 Cudzysłowy (89)

19. Zbiegi znaków interpunkcyjnych (93)

• 19.1. Znaki interpunkcyjne na końcu wypowiedzenia (93)
• 19.2. Cudzysłowy i nawiasy a inne znaki (93)
• 19.3. Wielokropek a inne znaki (94)
• 19.4. Zbieg wykrzyknika i znaku zapytania (94)

20. Znaki nieinterpunkcyjne (95)

• 20.1. Dywiz (łącznik) (95)
• 20.2. Ukośne kreski (96)
• 20.3. Ligatury standardowe (97)
• 20.4. Ligatura & (97)
• 20.5. Apostrof (98)
• 20.6. Inne znaki (98)

Bibliografia (99)

Słownik terminów (103)