U progu akademii. Wyzwania na drodze do doktoratu i kariery naukowej w naukach społecznych (i nie tylko)

Książka kompleksowo przedstawia edukacyjne, naukowe i psychospołeczne wyzwania, przed którymi stają osoby rozważające lub rozpoczynające karierę akademicką. W publikacji omówiono potencjał do pracy naukowej oraz drogi jego urzeczywistniania z perspektywy psychologicznej, jednocześnie uwzględniając różne konteksty sytuacyjne i systemowe mogące na ten proces wpływać. Nawiązano do wielu doniesień empirycznych, przedstawiono wybrane wnioski z autorskich badań realizowanych wśród doktorantów i młodych badaczy, przybliżono literaturę omawiającą rozmaite aspekty działalności naukowej. Dodatkowym walorem książki są przedstawione w niej refleksje wielu uznanych badaczy i nauczycieli akademickich na temat obserwowanych w środowisku zjawisk.

Spis treści:

Wprowadzenie

Kim jest młody naukowiec?
Mapa książki
Jak dojrzewał pomysł na książkę
   Między badaniami a praktyką peer-mentoringową
   Między doktoratem a współpracą dydaktyczną

Część I. WYZWANIA ZWIĄZANE Z KSZTAŁCENIEM I ROZWOJEM

Rozdział 1. Edukacja

System szkolnictwa wyższego w Polsce
Okres studiów magisterskich
   Praca magisterska jako miniatura pracy naukowej
Droga do doktoratu
   Czym jest doktorat?
   Wymagania stawiane doktorantom
   Szkoła doktorska i proces kształcenia
   Wybór szkoły doktorskiej i rekrutacja
   Indywidualny plan badawczy
   Ocena śródokresowa
Inne możliwości zdobycia doktoratu
   Możliwości kształcenia za granicą
   Doktorat za granicą w ujęciu statystycznym
   Uwarunkowania mobilności
Finalizacja doktoratu

Rozdział 2. Potencjał do pracy naukowej i psychologiczny profil naukowców

Od potencjału do osiągnięć
Predyspozycje, zdolności, inteligencja
Potencjał mierzony na różne sposoby
Co jeszcze wiemy o osobowości naukowców?
Twórczy obraz siebie
W kalejdoskopie motywów
   Rodzaje motywacji
   Hubris
   Gdy motywacja hubrystyczna łączy się z narcyzmem
Ciemna strona mocy

Rozdział 3. Kompetencje badawcze i dydaktyczne

Nabywanie kompetencji
Syndrom oszusta
Kompetencje badawcze
   Kompetencje badawcze widziane przez pryzmat wymagań rynku pracy
Kompetencje dydaktyczne
   Co robią nauczyciele akademiccy?
   Gdy doktorant staje się nauczycielem
   Praktyka dydaktyczna
Nie tylko dydaktyka, czyli kilka słów o pracy organizacyjnej
   Gdy badacz staje się kierownikiem
Perspektywy zatrudnienia
   Zatrudnienie w świetle statystyk

Część II. GŁÓWNE WYZWANIA DZIAŁALNOŚCI NAUKOWEJ

Rozdział 4. Praktyka z lotu ptaka

Naukowcy pracują dużo, czyli ile?
Jak wygląda typowy plan dnia?

Rozdział 5. Działalność badawcza

Poznanie naukowe
Praca badawcza i jej etapy
Nowe standardy w nauce

Rozdział 6. Projekty i granty

Dlaczego naukowcy starają się o granty?
Ubieganie się o grant
   Wstępny rekonesans
Czasochłonność przygotowywania wniosku
   Trudność w otrzymaniu grantu
Proces recenzji grantów
   Ocena projektów jako przedmiot badań
   Niezgodność ocen eksperckich
   Fundusze w rękach elity
Własny grant na początku kariery
   Znaczenie grantów na wczesnych etapach kariery
   Powiązanie grantu z publikacjami
Liczy się proces

Rozdział 7. Publikowanie

Rodzaje publikacji naukowych
   Monografia naukowa
   Artykuły naukowe
   Rodzaje artykułów naukowych
Proces publikacji
   Język publikacji
   Wybór czasopisma
   Drapieżne czasopisma
   Proces recenzji
   Kryteria oceny recenzji
   Decyzje recenzentów
   Czas trwania procesu publikacji
   Rewizja
   Ostatnia prosta

Rozdział 8. Tekst w świecie cyfr

Listy ministerialne i nie tylko
Publish or perish (publikuj albo zgiń)
Produktywność mierzona liczbą publikacji
Liczba autorów i powody współautorstwa
Wskaźniki bibliometryczne
   Wskaźniki cytowań
   Indeks Hirscha
   Wskaźnik wpływu
Od braku publikacji do produktywności
Wskaźniki na wczesnych etapach kariery u wybitnie uzdolnionych
Orientacje wobec pracy naukowej

Rozdział 9. Konferencje naukowe

Organizacja konferencji oraz formy konferencji
   Program
   Konferencje w świecie wirtualnym
Bierny udział w konferencjach
Aktywny udział
   Abstrakt konferencyjny
   Plakat konferencyjny
   Plakaty jako przedmiot badań
   Prezentacja posteru naukowego
   Wybór między posterem a referatem – kilka nieoczywistych kwestii
   Różnice międzypłciowe
   Referat
      Treści na slajdzie a wypowiedzi prezentera
      Dyskusja ze słuchaczami
Wczesna inicjacja konferencyjna
   Znaczenie wczesnej praktyki konferencyjnej
   Społeczny wymiar konferencji
Trema w roli głównej

Część III. PSYCHOSPOŁECZNY KONTEKST WCZESNYCH ETAPÓW KARIERY NAUKOWEJ

Rozdział 10. Ważni inni

Wybór opiekuna naukowego
   Strategia „od promotora do tematu”
   Strategia „od tematu do promotora”
Na co zwracają uwagę promotorzy w wyborze doktoranta?
Promotor idealny – dwie perspektywy
   Efektywna współpraca – głos ma druga strona
   Wszyscy się uczymy
Ciemne strony relacji – niebezpieczeństwa i nadużycia

Rozdział 11. Współpraca i rywalizacja

Praca zespołowa
   Praca zespołowa pod lupą nauki
Środowisko na miarę własnych potrzeb
Rywalizacja

Rozdział 12. Wyzwania psychologiczne i zdrowotne związane z pracą

Dobrostan i zdrowie
Paradoksy
Czynniki ochronne
   Rozwiązania systemowe

Rozdział 13. Wyzwania związane z płcią

Kobiety w nauce
   Z poziomu statystyk
   Sytuacja kobiet w akademii
Posiadanie rodziny
   Matka – żona – doktorantka
   Konflikt ról
   Facylitacja
Poszukiwanie rozwiązań

Podsumowanie
Bibliografia
Wykaz rysunków, tabel, wypowiedzi
Noty o autorkach