Uwagi o więzieniach, zapobieganiu występkom i wychowaniu młodzieży Wybór tekstów z XVI–XX wieku

Uwagi o więzieniach, zapobieganiu występkom i wychowaniu młodzieży mają na celu przypomnieć i niejednokrotnie ocalić od zapomnienia dawno wydane prace z tego zakresu. Zostały one pomyślane jako uzupełnienie, uściślenie poglądów i propozycji, a także odkrycie nowych i przypomnienie dawnych koncepcji, mogą stanowić uzupełnienie monografii z pedagogiki, socjologii, opieki społecznej, prawa, psychologii klinicznej i kryminologii. Pozwalają też na bezpośredni kontakt odbiorcy z oryginalnym tekstem danego autora lub  sprawozdaniem z działalności placówki, co ma największą wartość. Każda interpretacja tekstu, nawet najbardziej celna, w jakimś stopniu stanowi wyraz poglądów interpretatora, zmienia i ogranicza pierwotny tekst. Z tego właśnie powodu zachowano pisownię oryginalną poszczególnych dzieł, przedstawione fragmenty zostały zaczerpnięte z pierwszego wydania danej pracy, a tam, gdzie nie było to możliwe – z najstarszej dostępnej wersji.

 Teksty w Uwagach o więzieniach... ułożone są chronologicznie. Podzielono je na dwie części z uwagi na kontekst historyczny, język i pisownię oraz sytuację w więziennictwie i praktyce oświatowo-wychowawczej:

1) od tekstów najstarszych do drugiej połowy XIX wieku (po powstaniu styczniowym),

2) od lat siedemdziesiątych do końca I wojny światowej.

Kontynuacja tej pracy będzie obejmować dwudziestolecie międzywojenne (Przestępczość i wychowanie w dwudziestoleciu międzywojennym. Wybórtekstów).

      Zamieszczone w niniejszym zbiorze teksty dotyczą historii więziennictwa, kryminologii, resocjalizacji oraz dobroczynności i opieki nad dzieckiem i rodziną. Interdyscyplinarny dobór tekstów miał na celu przybliżenie współczesnemu czytelnikowi poglądów na wychowanie i postępowanie z przestępcami.

Starano się unikać jednostronności w doborze tekstów w celu zobrazowania i udokumentowania rzeczywistości społeczno-wychowawczej oraz związków łączących problem kształtowania osobowości z takimi działaniami, jak profilaktyka społeczna i postępowanie z przestępcami.

Przytoczone fragmenty odzwierciedlają jednocześnie historię więziennictwa, dobroczynności i opieki nad ludźmi na marginesie życia społecznego.

Przeszłość omawianej dziedziny oraz zamieszczone tutaj teksty skłaniają do refleksji nad współczesnością: jakie i jak ukierunkowane działania powinny być podejmowane w celu pomocy, reedukacji oraz poszanowania praw każdego człowieka i społeczeństwa?

Spis treści:

Wstęp

Część I

Od połowy XVI do połowy XIX wieku

ANDRZEJ FRYCZ MODRZEWSKI

O poprawie Rzeczypospolitej. Księgi wtóre.

O prawach, to jest ustawach statutowych (1551)

PIOTR SKARGA

Pisma wszystkie. T. 4. Bractwo Miłosierdzia

w Krakowie u ś. Barbary zaczęte roku pańskiego 1584

miesiąca octobra (1588)

ANTONI JANUSZEWSKI

Wstęp. Piotr Skarga: Wybór pism (1912)

JÓZEF RAFACZ

Dawne polskie prawo karne (1932)

JÓZEF RAFACZ

Więzienie marszałkowskie w latach 1767–1795 (1932)

STANISŁAW STASZIC

Dzieła. T. 1. Uwagi nad życiem

Jana Zamoiskiego Kanclerza i Hetmana W. K.

do dzisiejszego stanu rzeczypospolitei Polskiei przystosowane

w roku 1784 pisane a 1785 drukowane (1785)

JULIAN URSYN NIEMCEWICZ

Memoriał o nowym systemie więzień ustanowionym

w Stanach Zjednoczonych Ameryki (1807)

HUGO KOŁŁĄTAJ

Porządek fizyczno-moralny czyli nauka o należytościach

i powinnościach człowieka (1810)

JULIAN URSYN NIEMCEWICZ

O Więzieniach publicznych czyli Domach pokuty

rzecz krótka (1818)

JÓZEF PAWLIKOWSKI

O prawach kryminalnych (1818)

XAWERY POTOCKI

Uwagi do proiektu ogólnego i szczególnego ulepszenia

admistracyi i stanu więzień publicznych

w Królestwie Polskiem (1819)

FRYDERYK SKARBEK

O poprawie moralnéy winowayców w więzieniach (1822)

ALEKSANDER KOŻUCHOWSKI

O więzieniach. T. 1. O więzieniach zagranicznych (1825)

TADEUSZ CZACKI

Dzieła. T. 2. O litewskich i polskich prawach (1844)

JÓZEF TEODOR GŁĘBOCKI

Zakłady ku ulżeniu cierpieniom bliźnich obecnie

w Krakowie istniejące z krótką wzmianką o dawniejszych,

a dziś nie istniejących instytucyach tego rodzaju (1852)

Pamiętnik Towarzystwa Dobroczynności Krakowskiego

wydany z powodu obchodzonego w d. 24 i 25 czerwca 1866 r.

pięćdziesiąt-letniego Jubileuszu wskrzeszenia w roku 1816

tegoż Towarzystwa (1868)

ANDRZEJ ZAMOYSKI

System więzień poprawczych irlandzkich (1870)

Część II

Od połowy XIX wieku do końca I wojny światowej

Rocznik Towarzystwa Osad Rolnych i Przytułków

Rzemieślniczych za rok 1877 (1878)

Niedole dziecięce (1882)

FRANCISZEK WALCZAKIEWICZ

Ksiądz Piotr Gabrjel Boduin. Misjonarz, Założyciel domu

Podrzutków i pierwszej Ochrony w Warszawie.

Wspomnienie w 200 lecie jego urodzin (1889)

Sprawozdanie Towarzystwa Opieki nad Ubogimi Matkami

oraz ich Dziećmi w Warszawie za rok 1889 (1891)

FRANCISZEK WALCZAKIEWICZ

Dzieje Instytutu Moralnej Poprawy Dzieci i Krótka Historja

Kościoła w Mokotowie od założenia tegoż przez Bractwo

Św. Benona do obecnej chwili, podług wiarogodnych źródeł

i własnych osobiście dokonanych spostrzeżeń (1898)

EMILIAN KONOPCZYŃSKI

Internaty (1901)

KAZIMIERZ JEŻEWSKI

Do pracy od podstaw! (1908)

FRANCISZEK SYPOWSKI

Powściągliwość i praca w Pawlikowicach.

Wrażenia i wnioski ze zwiedzenia Zakładu Wychowawczego

dla ubogich i osieroconych chłopców w Pawlikowicach –

Filii Tow. „Powściągliwość i Praca” w Miejscu Piastowem (1908)

Sieroty – Narodowi. Na żywy pomnik Piotra Skargi.

Braterstwo i samopomoc młodzieży wychowującej się

w powściągliwości i pracy (1912)

Gniazdo w Zawierciu utrzymuje Ochronę i Salę Zajęć

dla dziewcząt (1913)

FRANCISZEK POPIOŁEK

Szkolnictwo i oświata na Śląsku Cieszyńskim (1913)

MIECZYSŁAW KUZNOWICZ

Metody pracy społecznej (1914)

MIECZYSŁAW KUZNOWICZ

Zadanie względem przyszłego pokolenia

w dobie obecnej czyli planowa akcya ochrony

i wychowania dzieci i młodzieży (1916)

KAZIMIERZ JEŻEWSKI

Program Wychowawczy Towarzystwa Gniazd Sierocych

na tle ogólnej działalności Towarzystwa za czas

pierwszych 10 lat pracy (1918)

Podsumowanie

Bibliografia