W poszukiwaniu podstaw pedagogiki humanistycznej Od fenomenologii Edmunda Husserla do pedagogiki fenomenologicznej

Celem pracy jest próba skonstruowania podstaw pedagogiki humanistycznej w oparciu o analizę tzw. „rdzennej” fenomenologii Edmunda Husserla. Autor odsłania najpierw podstawowe cechy i założenia samej fenomenologii Husserla by następnie podążyć tropem jego kontynuatorów. W dalszej części pracy odsłania fenomenologiczne aspiracje w naukach społecznych. Efektem pracy jest podjęta próba aplikacji fenomenologii transcendentalnej do teorii i praktyki badawczej w pedagogice. Praca jawi się jako jedna z niewielu prac tego typu w pedagogice polskiej i wpisuje się w coraz szerzej reprezentowany motyw budowania pedagogiki w tzw. perspektywie podmiotowej.

Punktem wyjścia swojej rozprawy Andrzej Ryk czyni przekonanie, że: O ile fenomenologia nie jest obca dla profesjonalistów z dziedziny filozofii, o tyle nie jest już tak, jeśli chodzi na przykład o pedagogów. Powtarza to we wstępie dwukrotnie, przy czym niniejszy akapit jest tego najsilniejszym akcentem:

Dlaczego więc fenomenologia? Po pierwsze dlatego, że choć sam kierunek jest na scenie filozofii już ponad sto lat to ciągle jest mało znany i rozumiany – szczególnie w środowisku pedagogów. Zarówno teoretyków jak i praktyków. Po drugie wydaje się, że wciąż istnieje w polskiej pedagogice niedosyt opracowań, monografii czerpiących z dorobku filozofii jako takiej. Ta swoista „czarna dziura” - jak wiemy - jest z jednej strony wynikiem okresu ideologicznego „zamrożenia” pedagogicznego pluralizmu, z drugiej zaś strony, wyraża chyba wciąż zbyt niski stan kultury filozoficznej wśród pedagogów. Po trzecie fenomenologia jest jednym z kierunków reprezentujących tzw. przełom antypozytywistyczny w nauce i kulturze. Jej znaczenie jest dla współczesnego rozwoju rozumienia tożsamości wiedzy fundamentalne. Próba więc uchwycenia najważniejszych „przyczółków” myślenia fenomenologicznego wydaje się być ważna i istotna z punktu widzenia podnoszenia ogólnohumanistycznej kultury pedagogicznej. [...]

z recenzji prof. zw. dr hab. Bogusława Śliwerskiego

Spis treści:

Wstęp      

I. Fenomenologia transcendentalna Edmunda Husserla jako nauka pewna i ścisła      
1. Fenomenologia jako odpowiedź na zbłąkany racjonalizm pozytywizmu    
2. Fenomenologiczny genesis      
3. Husserlowski kartezjanizm    
4. Fenomenologia transcendentalna Edmunda Husserla    
5. Próba rekapitulacji – wydobycia najważniejszych wyznaczników fenomenologii transcendentalnej Edmunda Husserla    
6. Wybrane oceny transcendentalnej fenomenologii Edmunda Husserla    

II. Wokół myśli Edmunda Husserla – wybrane egzemplifikacje      
1. Diltheyowski świat życia      
2. Istota aktów wczucia Edyty Stein    
3. Hermeneutyka jestestwa Martina Heideggera    
4. Hermeneuta myśli Edmunda Husserla – Roman Ingarden   
5. Fenomenologia Edmunda Husserla według Józefa Tischnera    
6. Maurice’a Merleau-Ponty’ego fenomenologia percepcji      
7. Hans-Georg Gadamer a Edmund Husserl    

III. Fenomenologiczne inspiracje w naukach społecznych    
1. Fenomenologiczne inspiracje w socjologii      
2. Fenomenologiczne inspiracje w psychologii według Amadeo Giorgiego i Clarka E. Moustakasa    
3. Fenomenologiczne inspiracje w pedagogice – wybrane ujęcia    

IV. Własne poszukiwania możliwości aplikacji fenomenologii transcendentalnej do teorii i praktyki badawczej w pedagogice      
1. Podstawowe założenie teoretyczne    
2. Założenia metodologii badawczej w pedagogice fenomenologicznej      
3. Etapy badania przeprowadzonego w perspektywie fenomenologicznej      
4. Kierunki badań w perspektywie fenomenologii Edmunda Husserla    

Wnioski i zakończenie 
Bibliografia    
Spis tabel    
Spis schematów