Wierność trudności. Hermeneutyka radykalna Johna D. Caputo a poezja Aleksandra Wata, Tadeusza Różewicza i Stanisława Barańczaka
- Wydawca: Universitas Rok wydania: 2019 Oprawa: miękka ISBN: 9788324235032 Ilość stron: 467 Format: 15 x 23,5 cm
Patryk Szaj swobodnie porusza się po trudnej do określenia granicy między hermeneutyką i dekonstrukcją. Rekonstruuje hermeneutyczny rys dekonstrukcji jako radykalizacji hermeneutyki i odkrywa w niej twórczy potencjał interpretacyjny poezji Aleksandra Wata, Tadeusza Różewicza i Stanisława Barańczaka. Dominujące w książce rozważania o nierozstrzygalności podkreślają wyraźne pęknięcia w fundamentalnej konstytucji ludzkiego bycia-w-świecie. Podobnie jak dekonstrukcji nie da się sprowadzić do metody uprawiania filozofii, radykalnohermeneutyczna lektura poezji nie jest metodą uprawiania teorii literatury, ale tym, co za Martinem Heideggerem można nazwać wydarzeniem (Ereignis): rozumienie poezji to wydarzenie, które wydarza się wewnątrz niej samej.
Szczegółowe analizy twórczości Wata, Różewicza i Barańczaka świadczą o znakomitym warsztacie badawczym Autora. Każde odwołanie do konkretnego wiersza, ale też do plejady istniejących interpretacji, zarówno tekstów poetyckich, jak i hermeneutyczno-krytycznych, można czytać jako zaproszenie do rozmowy o tym, co w danym momencie ważne.
Książka Patryka Szaja jest erudycyjnie znakomicie zrealizowanym pomysłem odczytania powojennej poezji polskiej poprzez pryzmat hermeneutyki krytycznej. Biegle orientując się w skomplikowanej filozoficzno-literackiej mapie świata, Autor dyskretnie, a przez to tym mocniej pokazuje, że radykalnohermeneutyczna lektura poezji jest jego własną drogą docierania do rozumienia problemu badawczego, a tym samym – do siebie.
Prof. dr hab. Andrzej Wierciński
Patryk Szaj – ur. 1989 r., doktor nauk humanistycznych, literaturoznawca. Interesuje się teorią literatury, związkami między literaturą a filozofią, ekokrytyką. Publikował m.in. w „Pamiętniku Literackim”, „Czasie Kultury”, „Analizie i Egzystencji”, „Kulturze Współczesnej”.
Wstęp
Podstawowe wątki hermeneutyki radykalnej Johna D. Caputo
Pierwotna trudność życia
Wobec metafizyki
Lekcja dekonstrukcji
Upływ
Powtórzenie
Kierkegaard: powtórzenie egzystencjalne
Heidegger: powtórzenie hermeneutyczne
Derrida: powtórzenie jako iteracja
Zimna hermeneutyka
Metafizyka i zasada pocztowa
Czy Hermes musi stracić pracę?
Faktyczność jako pierwotna trudność życia – konteksty egzystencjalne i etyczne
Hermeneutyka faktyczności
Ku bardziej faktycznej faktyczności
Ciało jako body, ciało jako flesh
Między prawem a sprawiedliwością
Zwi(ch)nięte koło radykalnohermeneutyczne
Nowoczesne koło hermeneutyczne – metoda i struktura rozumienia
Radykalne koło hermeneutyczne
Etyczno-polityczne implikacje koła radykalno-hermeneutycznego
Hermeneutyka radykalna i literatura
Śledzenie (śladów) sensu. Tekst i lektura w hermeneutyce radykalnej
„Dać sobie coś powiedzieć” – tekst w hermeneutyce Gadamerowskiej
„Skupić całość tekstu w prawdę sensu” – Derridiańska krytyka hermeneutyki
Kontrowersja Derrida-Gadamer: powtórzenie (z przemieszczeniem)
„Posunąć rozumienie możliwie jak najdalej” – hermeneutyka po dekonstrukcji
Śledzenie śladu – ontologia tekstu, ontologia lektury
Dotkliwość
Hermeneutyka radykalna jako język interpretacji literatury nowoczesnej
Po/nowoczesność? Hermeneutyka radykalna i Verwindung modernizmu
Radykalnohermeneutyczna tematyka tekstów literackich
Radykalnohermeneutyczna praktyka interpretacyjna – wnioski
Poezja jako pismo katastrofy
Poetyka zobowiązania i pismo katastrofy
Katastrofa poezji
Pasja niemożliwego: nie/powtarzalność poezji
„Imperatywny znak zapytania” – powojenna poezja Aleksandra Wata w perspektywie radykalno-hermeneutycznej
Aleksander Wat i hermeneutyka radykalna
Hipoteza: dyskursy sobowtórze
Pomiędzy
Powtórzenie
Dotkliwość
Badacze o Wacie: pomiędzy nadawaniem sensu cierpieniu a bezwolnością podmiotu
Konanie
„Ja” z jednej strony i „ja” z drugiej strony granicy skóry
Dotkliwość
„Nie będę kłamał / nie stanowię całości” – zimna hermeneutyka Tadeusza Różewicza
Zawsze fragment
Od poetyki do implikacji radykalno-hermeneutycznych
Upływ
Radykalne koło hermeneutyczne Różewicza
„Teraz wszyscy czekają na listonosza”: brak tajemnicy, tajemnica braku
Poezja nie-do-skonała
Śmierć poezji
Widma (z) przeszłości
Widma (z) przy-szłości
Poetyka zobowiązania w poezji Różewicza
Wobec nihilizmu
Dziedzictwo
Pilność zobowiązania
Ucieczka przed zobowiązaniem
Między prawem a sprawiedliwością
„Żeby w kwestii tej nocy była pełna jasność” – radykalnohermeneutyczne wątki poezji Stanisława Barańczaka
Stanisław Barańczak i dekonstrukcja
Historia kontrowersji
Teoria poezji Barańczaka i jej wątki radykalno-hermeneutyczne
Kwestia „prawdy”
Faktyczność
Kondycja radykalnohermeneutyczna w poezji Barańczaka
Kwestia sensu
Rzucenie w świat
Przygodność
Barańczak a zasada pocztowa
Barańczak i etyka
Etyka Bez Autorytetów – perspektywa body
„gdybym chciał wam powiedzieć to wszystko, o czym milczę” – perspektywa flesh
Kwestia wspólnoty
Zakończenie
Nota edytorska
Bibliografia
Indeks nazwisk
Streszczenie
Summary