Wizje uniwersytetu w polskiej debacie publicznej 2007–2010

Książka napisana na podstawie rozprawy doktorskiej Wizje uniwersytetu w polskiej debacie publicznej 2007–2009. Praca została uznana za najlepszą rozprawę w I konkursie Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego na wyróżniające się rozprawy doktorskie z zakresu pedagogiki i nauk z nią współpracujących.

Monografia stoi na bardzo wysokim poziomie naukowym i w odkrywczy sposób analizuje procesy społeczne (debaty o przyszłości uniwersytetu w Polsce związane z reformowaniem szkolnictwa wyższego), które dotąd naukowemu badaniu w tak rozbudowanej formie poddawane nie były. Jej wyniki mają duży wpływ na kilka dyscyplin i subdyscyplin naukowych, przede wszystkim ekonomię polityczną reform, [...] socjologię szkolnictwa wyższego, politykę publiczną, [...] oraz na badania naukowe szkolnictwa wyższego w ramach badań organizacji i instytucji. [...]

Autor dokonuje rzeczy niemal niemożliwej, ponieważ z pomocą skomplikowanego instrumentarium pojęciowego udaje mu się wyjść poza przyjęte w Polsce, dychotomizujące ujęcie toczących się politycznych i akademickich dyskusji dotyczących przyszłości uniwersytetów. Z powodzeniem przyjmuje postawę [...] zdystansowanego naukowca, który ze swoimi pojęciami, danymi, analizami i interpretacjami nie opowiada się po żadnej ze stron konfliktu. [...]

o świetna wizytówka młodej polskiej nauki i doskonałe połączenie szerokiego aparatu teoretycznego z dużym, świetnie zanalizowanym materiałem empirycznym.

Z recenzji prof. dr. hab. Marka Kwieka

Książka składa się z ośmiu rozdziałów (a w ich obrębie wyodrębniłem podrozdziały i nienumerowane sekcje). Celem rozdziału pierwszego jest zarysowanie historycznych uwarunkowań funkcjonowania uniwersytetu. Pozwala on na zrozumienie strukturalnych napięć towarzyszących akademii od początku jej istnienia i po dziś dzień generujących konflikty pomiędzy nią i jej społecznym otoczeniem.

Rozdział drugi dotyczy akademickiej współczesności widzianej przez pryzmat teorii kształtujących publiczne rozumienie tego, czym jest uniwersytet. Zawiera odniesienia do większości dyskursów, które determinowały sposób myślenia aktorów debaty.

Rozdział trzeci przedstawia teoretyczne ramy stworzone na potrzeby badania. Charakteryzuje działania organizacji w jej codziennym trwaniu, a także organizacyjne kryzysy oraz sposoby, w jakie są one rozwiązywane przez procesy debaty publicznej.

Rozdział czwarty opisuje metodologię badań, zbudowaną na podstawie przyjmowanej ramy teoretycznej, procedury zastosowane przy zbieraniu materiałów empirycznych oraz metody ich analizy.
Rozdział piąty dotyczy historii polskiego uniwersytetu, szczególnie okresu jego przemian po 1989 roku, i zawiera sprawozdanie z przebiegu samej debaty powstałe w wyniku analizy materiałów empirycznych.

Rozdziały szósty i siódmy poświęcone są prezentacji wyników badań, podzielonych na dwie kategorie skonstruowane w oparciu o ramę teoretyczną przedstawioną w rozdziale trzecim – narracje winy i imaginaria przyszłości szkolnictwa wyższego.

Ostatni, ósmy rozdział zawiera pogłębioną analizę materiału empirycznego i próbę zarysowania odpowiedzi na pytania, które zadawałem sobie, pisząc tę książkę.

Spis treści:

Wstęp  

Rozdział 1. Historia uniwersytetu    

1.1. Narodziny uniwersytetu   

1.2. Klasyczne modele europejskie   
Uniwersytet humboldtowski  
Francuskie „wielkie szkoły”   
Oxbridge   
Podsumowanie   

1.3. Od zimnej wojny do akademickiego kapitalizmu Uniwersytety w Stanach Zjednoczonych    
II wojna światowa i lata powojenne   
ZSRR       
Sputnik moment      
Uniwersytety świata zachodniego – od lat 60. XX wieku do współczesności       

Rozdział 2. Uniwersytet dziś       

2.1. Neoliberalizm – ideologiczny kontekst przemian      
Krótka historia neoliberalizmu 
New public management 
NPM a uniwersytety    

2.2. Gospodarka oparta na wiedzy  
Zmierzch linearnego modelu innowacji  
Ekonomia wiedzy i prawo patentowe     
Imaginaria nowej gospodarki    
Akademicki kapitalizm    

Rozdział 3. Teoria      

3.1. Teoria organizacji    
Organizacje i ich otoczenie społeczne      
Organizacje i legitymizacja 
Specyfika uniwersytetu   

3.2. Teoria debaty      
Sfera publiczna i możliwość debaty       
Kryzys i imaginaria       
Aktorzy       
Dyskurs       

3.3. Podsumowanie       

Rozdział 4. Metodologia       

4.1. Materiały badawcze      
4.2. Przedmiot badania       
Odmiany narracji i rodzaje aktorów       
Interpretacja   

    

Rozdział 5. Polski uniwersytet i debata      

5.1. Historia polskich uniwersytetów   
5.2. Szkolnictwo wyższe po 1989 roku  
5.3. Przebieg debaty       
Kalendarium debaty      
Przedmioty sporu    
Podsumowanie       

Rozdział 6. Narracje winy      

6.1. Odmiany narracji       
Umasowienie    
Rynek       
Studenci      
Akademicy i otoczenie społeczne    
Środowisko     
System władzy       
Brak konkurencji       
Finansowanie i regulacje    

6.2. Podsumowanie      

Rozdział 7. Imaginaria    

7.1. Ideologia zmiany społecznej  
Terapia szokowa    
Kwestia imitacji    

 
7.2. Imaginaria       
Państwo i akademia      
System a studenci       
Różnicowanie szkół wyższych      
Uspołecznienie uniwersytetu       
Szarzy akademicy       

7.3. Podsumowanie    

Rozdział 8. Misja uniwersytetu      

8.1. Konwergencja       
Elita       
Problemy i koszty       

8.2. Racjonalność nadzoru i misja uniwersytetu    
Racjonalność nadzoru    
Władza       
Reżimy racjonalności i irracjonalność misji       

Zakończenie       

Spis ilustracji, tabel i wykresów      

Lista źródeł    

Bibliografia