Władysław Teodor Benda. Życie i twórczość polsko-amerykańskiego ilustratora i twórcy masek

Władysław Teodor Benda (1873–1948) był ilustratorem, twórcą masek teatralnych, malarzem, projektantem, pisarzem, aktorem i społecznikiem. Stał się jednym z ważniejszych członków nowojorskiej bohemy. Przyjaźnił się ze światowej sławy rysownikami i znanymi wydawcami, przedstawicielami amerykańskiej Polonii oraz gwiazdami broadwayowskich rewii. Jego nazwisko – jako jedynego Polaka – zaliczane jest do kręgu najsłynniejszych twórców „Złotej Ery Ilustracji Amerykańskiej”. Zatrudniany był przez największych magnatów rynku prasowego, w tym przez samego Williama Randolpha Hearsta. Jego rysunki ukazywały się na łamach czołowych czasopism, takich jak: „Cosmopolitan”, „Hearst’s International”, „McClure’s”, „Scribner’s”. Ilustrował dzieła m.in. Willi Cather, Jacka Londona, Saksa Rohmera. Z sukcesem tworzył maski, które zyskały uznanie w teatrach na całym świecie. Do dzisiaj teatrolodzy bazują na jego teoriach dotyczących pantomimy i tańca. Autorka monografii żywo i interesująco ukazuje biografię wybitnego polsko-amerykańskiego artysty, przedstawia kulisy pracy ilustratorskiej, a także podejmuje próbę interpretacji jego twórczości na tle kultury oraz sztuki Stanów Zjednoczonych i Polski.

„Ta i podobne prace monograficzne, po publikacji Szymona Bojki (Z polskim rodowodem. Artyści polscy i amerykańscy polskiego pochodzenia..., 2007), będą w przyszłości podstawą do opracowań podsumowujących i syntetyzujących obszary zjawisk, które w moim przekonaniu są chyba najciekawsze w tyglu wielonarodowościowego artystycznego środowiska artystycznego w USA – to jest rzeczywistego oddziaływania lub nie twórczości artystów polskich i polskiego pochodzenia na sztukę amerykańską, ale również wpływu amerykańskiej plastyki na dzieła twórców przybywających do Stanów Zjednoczonych”

prof. dr hab. Jan W. Sienkiewicz,

Uniwersytet Mikołaja Kopernika

„Książka jest pionierską w swoim temacie. Jest ważnym głosem uzupełniającym wiedzę w dziedzinie dokumentacji oraz analizy sztuki tworzonej przez Polaków w Stanach Zjednoczonych. Publikacja porusza jeszcze inne, niezbyt popularne tematy, jak: polscy artyści w Ameryce, ilustracja i jej autorzy oraz maski - traktowane raczej jak element przynależny etnografii czy teatrologii, a nie forma sztuki dekoracyjnej”

prof. dr hab. Andrzej K. Olszewski,

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Anna Rudek-Śmiechowska – historyk sztuki, publicystka. Absolwentka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (2006). Doktorat obroniła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika (2014). Stypendystka Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku (2009). Autorka wielu artykułów naukowych i prasowych („Archiwum Emigracji”, „Art & Business”, „Gazeta Antykwaryczna”, „Nowy Dziennik”) oraz tekstów do katalogów wystaw artystycznych. Kuratorka ekspozycji (m.in. „Jan Lebenstein. In memoriam”, Galerii Roi Dore, Paryż 2014; „Zaczarowana rzeczywistość”, Miesiąc Fotografii, Paryż 2012; „Bruk. Natura. Emocje”, Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego, Warka 2008). Zajmuje się badaniem polskiego życia artystycznego w Stanach Zjednoczonych, głównie w XX wieku, a także wpływem narzędzi marketingowych na twórczość artystyczną oraz budowanie estetyki i potrzeb jej odbiorców.

SPIS TREŚCI

Słowo wstępne

Stan badań

Rozdział I

BIOGRAFIA

Dzieje rodziny

Lata w Polsce i epizod wiedeński

Życie na nowym kontynencie

Fale Hudson River

Nauczany i nauczający

Przynależność i niepodległość

Artysta prywatnie

Opadła kurtyna śmierci

Na oku publiczności, kolekcje i aukcje

Rozdział II

MISTRZ RYSUNKU

Ilustrator płaci za zamówiony posiłek

Ramy czasu. Zarys kariery ilustratorskiej

Rysunki sygnowane. Na łamach magazynów i gazet

Nazwisko na karcie tytułowej. Ilustracje książkowe

Wzór publiczny. O plakatach i reklamach

Historie znane i mniej znane. Grafiki różne

Z warsztatu twórcy. Szkic o bendowej kresce

Rozdział III

OJCIEC AMERYKAŃSKICH MASEK

Od jaskiń po sale balowe. Krótka historia masek

Kariera słynnych masek Bendy. U zarania

Za sprawą Village Follies. Debiut u Andersona

Wśród cekinów i piór rewii. Maski w teatrach

Różnorodne role. Klisza, taśma, strona, wizja

Rozsławione maski Bendy. Publikacje na temat

Turnée teoretyczne z pantomimą. Wykłady autorskie

Z warsztatu twórcy. Jak powstają maski

Systematyka „fałszywych twarzy"

Rozdział IV

PRAGNIENIA TWÓRCZE

Różne formy ekspresji artystycznej

Rozdział V

SKLEJANIE. ANALIZY I INTERPRETACJE

Wektory studiów nad twórczością artysty

Europejskie DNA i duch Ameryki

Ukryte na dnie wyobraźni. Portret ilustracji

O maskach i ich fenomenie

 ZAKOŃCZENIE

 BIBLIOGRAFIA

 SPIS ILUSTRACJI

 INDEKS NAZWISK