Wokół muzyki Feliksa Nowowiejskiego

Przedstawiona Czytelnikowi monografia wieloautorska pt. Wokół muzyki Feliksa Nowowiejskiego stanowi zbiór oryginalnie ujętych refleksji oraz zupełnie nowych faktów dotyczących twórczości autora Roty. Feliks Nowowiejski jest kompozytorem doskonale znanym w środowisku muzycznym, jednak niedostatecznie rozpoznawalnym i obecnym w świadomości i ogólnej wiedzy osób niezwiązanych z zawodami muzycznymi. Próbę naświetlenia tego problemu, z okazji 70. rocznicy jego śmierci, podjęło w 2016 roku – formalnie ustanowionym przez Sejm RP Rokiem Nowowiejskiego – wiele instytucji. Z uwagi na 140. rocznicę urodzin twórcy zakres prowadzonych działań naukowych, artystycznych i popularyzatorskich rozszerzono na rok 2017, w którym Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogłosiło specjalny program dotacyjny – „Nowowiejski 2017”.

Publikacja naukowa Wokół muzyki Feliksa Nowowiejskiego składa się z trzynastu rozdziałów, z których pierwszy, autorstwa doktor Iwony Fokt, poświęcony jest szczegółowemu opisowi spuścizny Feliksa Nowowiejskiego w zbiorach poznańskich. Profesor Elżbieta Karolak dotarła do niosących wiele cennych informacji nekrologów i właśnie na podstawie wiedzy z nich wynikających napisała swój artykuł Feliks Nowowiejski – ostatnie pożegnanie z Poznaniem. Pytanie, które zadaje sobie bardzo wiele osób: dlaczego arcydzieło światowe, oratorium Quo vadis Feliksa Nowowiejskiego, zostało wymazane z kart historii muzyki poza granicami kraju, pomimo że tuż po premierze święciło niewyobrażalne triumfy, zajmowało doktor habilitowaną Sylwię Burnicką-Kalischewską. Doktor Friederike Meinel zanalizowała wyróżnioną w Berlinie spośród 750 kompozycji konkursowych balladę Nowowiejskiego Der Schmied von Barlt (Kowal z Barlt), porównując częściowo jej styl kompozytorski do Quo vadis. Odpowiedź na pytanie, czy instytucje, których patronem jest Feliks Nowowiejski, powinny upatrywać w tym fakcie nową szansę i dlaczego prawie nigdy postaci patrona nie wykorzystuje się w celu kształtowania postaw młodych pokoleń, stanowi sedno wywodu doktor Alicji Deleckiej-Bury. Wątki folklorystyczne na podstawie pieśni Młynarka, Kazała mi mama i Sikoreczka świergoli Feliksa Nowowiejskiego przybliżyła w swoim artykule doktor habilitowana Sylwia Burnicka-Kalischewska, podczas gdy pieśni Róże dla Safo i Pod niebem Persji posłużyły doktor habilitowanej Joannie Tylkowskiej-Drożdż za podstawę do rozważań o motywach hellenistycznych i orientalnych w twórczości Feliksa Nowowiejskiego. Wycinkiem twórczości instrumentalnej w aspekcie nurtów i kierunków muzyki pierwszej połowy XX wieku w symfoniach orkiestrowych Feliksa Nowowiejskiego zajął się magister Jerzy Kukla. Istnienia pierwiastków marynistycznych w utworach organowych Feliksa Nowowiejskiego dowiódł natomiast doktor Waldemar Gawiejnowicz. Doktor Ilona Dulisz podjęła próbę odszyfrowania symboliki polskiego morza w muzyce Feliksa Nowowiejskiego, a doktor habilitowana Zenona Rondomańska – próbę analizy recepcji Śpiewnika morskiego po śmierci artysty. Obraz morza i jego kolorystyczna wizja w wybranych pieśniach omawianego kompozytora stanowią przedmiot rozważań w artykule magister Moniki Kuchty. Tekst doktor Małgorzaty Kornackiej zamyka publikację muzyczną interpretacją długich i krótkich form zaimka dzierżawczego w utworach wokalnych Feliksa Nowowiejskiego. Tematyczna rozpiętość monografii czyni ją pozycją szczególną i pozwala Czytelnikowi na wypracowanie opinii o wybranych fragmentach obszernej twórczości niedostatecznie docenianego, znakomitego kompozytora, jakim był Feliks Nowowiejski.

Wyjątkowość monografii Wokół muzyki Feliksa Nowowiejskiego polega nie tylko na przedstawieniu i zanalizowaniu po raz pierwszy w historii muzyki marynistycznej części jego twórczości oraz propagowaniu treści artystycznych i patriotycznych. Książka niesie także przesłanie o wiele głębsze, wypływające z często jeszcze nieznanych młodym pokoleniom wartości, takich jak „Bóg, Honor, Ojczyzna”. Zawiera opis wielkiej determinacji Nowowiejskiego w walce o niepodległość Polski, jak również stanowi swoisty hołd złożony przez obecne pokolenie muzyków, naukowców i muzykologów w formie rozdziałów monografii – jako symbolu uznania dla muzycznych i patriotycznych zasług tego wybitnego kompozytora. Gdy młode pokolenie pozna prawdę o poświęceniu przez Nowowiejskiego z wielkim trudem osiągniętej międzynarodowej sławy dla sprawy wolnej Polski, jego zasługi z pewnością zostaną docenione. Publikacja ma na celu także przywrócenie osoby Feliksa Nowowiejskiego do kanonu wielkich, znanych powszechnie polskich kompozytorów.

Spis treści:

Wstęp       

Spuścizna Feliksa Nowowiejskiego. Zbiory poznańskie
dr Iwona Fokt
(Akademia Muzyczna im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu)       

Feliks Nowowiejski – ostatnie pożegnanie z Poznaniem
prof. dr hab. Elżbieta Karolak
(Akademia Muzyczna im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu)      

Dlaczego arcydzieło światowe Quo vadis
Feliksa Nowowiejskiego zostało zapomniane poza polskimi granicami?
dr hab. Sylwia Burnicka-Kalischewska, prof. AS
(Akademia Sztuki w Szczecinie)   

Nagrodzona ballada Kowal z Barlt (Der Schmied von Barlt)
Feliksa Nowowiejskiego
dr Friederike Meinel
(Akademia Sztuki w Szczecinie)   

Feliks Nowowiejski jako patron szkół muzycznych.
Szansa czy obciążenie?
dr Alicja Delecka-Bury
(Akademia Sztuki w Szczecinie)      


Feliksa Nowowiejskiego igraszki z folklorem w kontekście analizy wybranych pieśni artystycznych
dr hab. Sylwia Burnicka-Kalischewska, prof. AS
(Akademia Sztuki w Szczecinie)    

Motywy hellenistyczne i orientalne w twórczości
Feliksa Nowowiejskiego na podstawie Róż dla Safo op. 51 nr 1 i Pod niebem Persji op. 51 nr 7
dr hab. Joanna Tylkowska-Drożdż, prof. AS
(Akademia Sztuki w Szczecinie)    

Nurty i kierunki muzyki pierwszej połowy XX wieku w symfoniach orkiestrowych Feliksa Nowowiejskiego
mgr Jerzy Kukla
(Lublin)    

Pierwiastki marynistyczne w twórczości organowej
Feliksa Nowowiejskiego
dr Waldemar Gawiejnowicz
(Akademia Muzyczna im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu)   

Symbolika polskiego morza w muzyce Feliksa Nowowiejskiego
dr Ilona Dulisz
(Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)      

Śpiewnik morski i jego recepcja po śmierci kompozytora
dr hab. Zenona Rondomańska, prof. AM
(Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy)   

Rozumiem fal mowę… – obraz morza i jego kolorystyczna wizja w wybranych pieśniach Feliksa Nowowiejskiego
mgr Monika Kuchta
(Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie)   

Muzyczna interpretacja długich i krótkich form zaimka dzierżawczego w utworach wokalnych
Feliksa Nowowiejskiego
dr Małgorzata Kornacka
(Uniwersytet Warszawski)  

Bibliografia