Wszystkie dzieci są zdolne

"Trudno dziś jednoznacznie stwierdzić, jaki potencjał nosiliśmy w sobie w dzieciństwie, o czym marzyliśmy najbardziej, do czego potrafiliśmy się zapalić, co nas napędzało i w czym byliśmy szczególnie uzdolnieni. Kto z nas zadaje sobie czasem pytanie, które z jego talentów nie miały okazji się rozwinąć? A czy mamy świadomość tego, jakie zdolności drzemią w naszych dzieciach? Co robią naprawdę dobrze, a czego nie potrafią?" Zapomnijcie o wszystkim, co wmówiono wam dotąd na temat dziecięcych talentów. Dominujący pogląd na temat uzdolnień i "inteligencji" jest nie tylko błędny, lecz także bardzo niebezpieczny. Nasz system szkolny koncentruje się głównie na przekazywaniu wiedzy i osiąganiu wyników, produkujemy najlepszych uczniów i studentów, którzy następnie nierzadko ponoszą porażkę w życiu zawodowym. Wiele niewykorzystanych i sfrustrowanych talentów odchodzi na bok, a my wciąż podążamy tą drogą. Niełatwo jest zmienić historycznie ugruntowaną machinę, jaką jest nasze szkolnictwo i stojący za nim system wytycznych, przepisów i rozporządzeń administracyjnych. Próby jej zwalczania na razie nie odnoszą oczekiwanych efektów, a nasze dzieci potrzebują właściwego wsparcia już teraz. Dlatego ważne jest, abyśmy zadawali właściwe pytania i zastanowili się nad słusznością silnie zakorzenionego w naszych głowach uprzedzenia, jakoby dzieci dzieliły się na mniej i bardziej "uzdolnione", w związku z czym należy oddzielić jedne od drugich, by "optymalnie" wspierać ich rozwój w każdej z tych grup z osobna. Gerald Hther i Uli Hauser opierając się na badaniach, między innymi z dziedziny neuronauk, wskazują bardzo wyraźnie, że każde dziecko jest na swój sposób zdolne. W swojej książce opowiadają o prawdziwej naturze naszych dzieci i o tym, jak wielki tkwi w nich potencjał. O tym, kim każde dziecko mogłoby zostać, gdyby nie ograniczać go betonowym murem naszego oceniania i szufladkowania.

By dziecko było geniuszem Wprowadzenie do edukacji komplementarnej

Pojawiające się do tej pory różnego rodzaju książki, podręczniki czy poradniki dotyczące rozwoju zdolności, talentu czy geniuszu człowieka miały – oczywiście nie wszystkie – jedną zasadniczą wadę: kurczowo trzymały się bądź to jednej dyscypliny wiedzy (najczęściej psychologii lub/i pedagogiki), bądź to zredukowanego obszaru problemów (rozwoju umysłowego, percepcyjnego, emocjonalnego, intuicyjnego). Przypominało to czasami podawanie przepisów w książce kucharskiej. Tyle że każdy, kto chociaż raz gotował lub piekł ad hoc, mając nawet bardzo dobry model działania, przekonał się, iż trudno być od razu kulinarnym geniuszem. Na ogół musiał stwierdzić, że albo nie ma określonych zdolności percepcyjnych, albo operacyjnych, albo brakuje mu pewnej wiedzy o produktach, narzędziach i technikach oraz ich właściwościach, albo, wreszcie, brakuje mu odpowiedniej motywacji do podejmowania tego rodzaju czynności. Okazuje się, iż stworzenie w miarę optymalnego podręcznika wymaga szerszego przygotowania z kilku, a nawet z bardzo wielu dyscyplin naukowych (nie mówiąc o subdyscyplinach) głębokiego wglądu w kulturę, a w zasadzie w to, co transkulturowe, jak również konkretnych obserwacji i doświadczeń w wielu różnych praktykach i dziedzinach życia.

Stąd niniejsza książka nie jest typowym poradnikiem odpowiadającym na praktyczne pytania typu „jak”, nie jest również typowym podręcznikiem historiozoficznym zbierającym wszystkie możliwe teorie i pytania typu „co”, a tym bardziej nie jest typowym dziełem zasad i reguł kanonicznych odpowiadających apodyktycznie na najważniejsze pytania typu „dlaczego”. Chociaż w jakiejś mierze stara się odpowiedzieć na nie wszystkie jednocześnie, jakby powiedział Erich Fromm, w metajęzyku logiki paradoksalnej, aby w każdym kroku rodzica, opiekuna, wychowawcy i nauczyciela ukazywać możliwie największą głębię i dynamikę rozwoju oraz strukturalną złożoność przeciwstawnych procesów edukacyjnych. Z jednej strony, ma prowadzić do ukazania najnowszych tendencji, strategii i technik stymulowania zdolności, a z drugiej – wzbudzić refleksję nad historią tego, co istotne w edukacji człowieka; z jednej strony, ma pokazać wielowątkową i wielowarstwową rolę edukowanych, a z drugiej – przedstawić bardzo złożoną i odpowiedzialną rolę edukujących w procesie współtworzenia osobowości dziecka na miarę jego talentu, a nawet geniuszu. Powinno to zainteresować nie tylko faktycznych rodziców i wychowawców, ale również potencjalnych rodziców i tych, którzy mogą i powinni z nimi współpracować: studentów pedagogiki, nauczycieli, opiekunów społecznych, urzędników, dziennikarzy czy polityków, w trudnym procesie optymalnego rozwijania i formowania każdej ludzkiej istoty...[...]

Niniejsza książka rozczaruje tego czytelnika, który oczekuje na podstawie atrakcyjnego jej tytułu gotowych (p)odpowiedzi, wskazówek czy metod, dzięki którym mógłby uczynić ze swojego dziecka geniusza. Autor sam o książce pisze tak:  Z jednej strony ma ona prowadzić do ukazania najnowszych tendencji, strategii i technik stymulowania zdolności, a z drugiej strony ma wzbudzić refleksję nad historią tego, co istotne w edukacji człowieka, z jednej strony ma pokazać wielowątkową i wielowarstwową rolę edukowanych, z drugiej strony bardzo złożoną i odpowiedzialną rolę edukujących, w procesie współtworzenia osobowości dziecka na miarę jego talentu, a nawet geniuszu.

Spis treści:

Wstęp       


Część pierwsza
Odyseja ludzkiego geniuszu

Rozdział 1
Ten, który przekroczył granicę wyobraźni    

Rozdział 2
Paideia jako wyzwanie dla „śmiertelnych bogów”      

Rozdział 3
Ubóstwienie człowieka w trudnej jedności przeciwieństw      

Rozdział 4
Geniusz jednostkowy i geniusz wspólnoty      

Rozdział 5
Geniusz mówiący swojej woli „nie”       

Rozdział 6
Geniusz różnojedni    

Rozdział 7
Geniusz intuicji    

Rozdział 8
Geniusz wychowania całościowego      

Rozdział 9
Nie tylko duchowy wymiar w grze o geniusza      
Rozdział 10
Geniusz a szaleństwo      

Rozdział 11
Zdolność, talent i geniusz      


Część druga
Edukacyjne zadania i etapy rozwoju

Rozdział 1
Geny usprawiedliwieniem czy wyzwaniem?      

Rozdział 2
Kiedy rodzi się człowiek?   

Rozdział 3
Jakie są szanse i zagrożenia rozwojowe u progu ontogenezy?      

Rozdział 4
Jaki model rozwoju pionowego i poziomego
w cyklu życia człowieka?      

Rozdział 5
Mózg jako genialny mechanizm czy żywy kosmos?      

Rozdział 6
Jaka filozofia edukacyjnej pomocy?      


Część trzecia
Zdolności w ujęciu komplementarnym

Rozdział 1
Dostrzegać całego człowieka i dążyć do pełni możliwości      

Rozdział 2
Meandry myślenia      

Rozdział 3
Fenomen pamięci zintegrowanej      

Rozdział 4
Znaki i znaczenia   

Rozdział 5
Kompetencje językowe    

Rozdział 6
Zdolność do przeprowadzenia optymalnych
transakcji społecznych    

Rozdział 7
Wartościowanie, wartościowy, wartościujący
i wartości w perspektywie różnojedni      

Rozdział 8
Autokreacja, czyli dynamiczna tożsamość    


Część czwarta
Strategie rozwoju jako coincidentia oppositorum

Rozdział 1
Charakterystyka dynamiki rozwoju synchronicznego  

Rozdział 2
Strategia retrospektywna    

Rozdział 3
Strategia deskryptywna      

Rozdział 4
Strategia transgresyjna   

Rozdział 5
Strategia prospektywna      


Zakończenie      

Bibliografia