Zaawansowane modele finansowe z wykorzystaniem Excela i VBA

Zastosowania Excela wykraczają poza sporządzanie prostych zestawień i wykonywanie trywialnych obliczeń. W rękach specjalisty Excel staje się potężnym narzędziem przydatnym w analizie skomplikowanych zagadnień finansowych.

Ta wyjątkowa książka dowodzi, że Excel i Visual Basic for Applications mogą odgrywać istotną rolę w objaśnianiu i wdrażaniu metod ilościowych w dziedzinie finansów. Dysponując wydajnym kodem i funkcjami VBA w ciągu kilku sekund, a nawet ułamków sekund, możemy wykonywać w Excelu obliczenia, które dotąd były przeprowadzane jedynie przy użyciu specjalnych pakietów i języków.

Wszystkie modele opracowano zarówno w postaci arkuszy kalkulacyjnych pomocnych w nauczaniu finansów, jak również w formie zdefiniowanych przez użytkownika funkcji napisanych w VBA, a stanowiących bibliotekę przenośnych funkcji gotową do zastosowania w Excelu. Książka przeznaczona jest zarówno dla magistrantów, jak i dla studentów ostatnich lat studiów licencjackich.

Książka opisuje:

• Zaawansowane funkcje i procedury Excela
• Podstawy programowania w VBA
• Tworzenie własnych funkcji w VBA
• Optymalizację portfela akcji
• Wycenę aktywów
• Mierzenie efektywności
• Zagadnienia związane z opcjami na akcje
• Drzewa dwumianowe i formułę Blacka-Scholesa
• Zagadnienia związane z opcjami na obligacje

• Poznaj zaawansowane funkcje Excela
• Naucz się pisać programy w języku Visual Basic for Applications
• Zarządzaj portfelem przy pomocy Excela i analizuj efektywność zarządzania
• Poznaj metody analizy związane z opcjami na akcje i obligacje

Spis treści

Przedmowa

Rozdział 1. Wprowadzenie

• 1.1. Geneza finansów jako dziedziny nauki
• 1.2. Założenia do wyceny aktywów
• 1.3. Problemy matematyczne i statystyczne
• 1.4. Metody ilościowe
• 1.5. Rozwiązania w Excelu
• 1.6. Przedstawione zagadnienia
• 1.7. Zamieszczone arkusze Excela

Część I Zaawansowane modelowanie w Excelu

Rozdział 2. Zaawansowane funkcje i procedury Excela

• 2.1. Korzystanie z funkcji Excela
• 2.2. Funkcje matematyczne
• 2.3. Funkcje statystyczne
  
  • 2.3.1. Zastosowanie funkcji CZĘSTOŚĆ
  • 2.3.2. Zastosowanie funkcji KWARTYL
  • 2.3.3. Zastosowanie funkcji Excela rozkładu normalnego
• 2.4. Funkcje wyszukiwania
• 2.5. Inne funkcje
• 2.6. Narzędzia inspekcji
• 2.7. Tabele danych
  
  • 2.7.1. Tworzenie tabel danych z jedną zmienną wejściową
  • 2.7.2. Tworzenie tabel danych z dwiema zmiennymi wejściowymi
• 2.8. Wykresy XY
• 2.9. Udostępnianie analizy danych i Solvera
• 2.10. Stosowanie nazw zakresów
• 2.11. Regresja
• 2.12. Narzędzie Szukaj wyniku
• 2.13. Algebra macierzy i związane z nią funkcje
  
  • 2.13.1. Wprowadzenie do teorii macierzy
  • 2.13.2. Transpozycja macierzy
  • 2.13.3. Dodawanie macierzy
  • 2.13.4. Mnożenie macierzy
  • 2.13.5. Odwracanie macierzy
  • 2.13.6. Rozwiązywanie układów równoważnych równań liniowych
  • 2.13.7. Podsumowanie funkcji macierzowych w Excelu
• Podsumowanie

Rozdział 3. Wprowadzenie do VBA

• 3.1. Korzyści ze znajomości VBA
• 3.2. Zorientowane obiektowo cechy VBA
• 3.3. Zaczynamy pisać makra w VBA
  
  • 3.3.1. Kilka przykładowych procedur VBA
  • 3.3.2. Interakcja z zastosowaniem MsgBox
  • 3.3.3. Edytor kodu źródłowego
  • 3.3.4. Wpisywanie kodu i wykonywanie makr
  • 3.3.5. Rejestrowanie naciśnięć klawiszy i edytowanie kodu
• 3.4. Elementy programowania
  
  • 3.4.1. Zmienne i typy danych
  • 3.4.2. Zmienne tablicowe VBA
  • 3.4.3. Struktury sterujące
  • 3.4.4. Sterowanie procedurami powtarzalnymi
  • 3.4.5. Stosowanie w kodzie funkcji Excela oraz funkcji VBA
  • 3.4.6. Ogólne uwagi na temat programowania
• 3.5. Komunikacja między makrami a arkuszem
• 3.6. Przykładowe procedury
  • 3.6.1. Wykresy
  • 3.6.2. Wykres prawdopodobieństwa normalnego
  • 3.6.3. Generowanie granicy efektywności za pomocą Solvera
• Podsumowanie
• Lektury
• Dodatek 3A. Edytor Visual Basic
  • Krokowe wykonywanie makra i korzystanie z innych narzędzi testujących
• Dodatek 3B. Rejestrowanie naciśnięć klawiszy w trybie "odwołań względnych"

Rozdział 4. Tworzenie funkcji VBA zdefiniowanych przez użytkownika

• 4.1. Prosta funkcja obliczająca prowizję od sprzedaży
• 4.2. Wstawianie funkcji Commission(Sales) do arkusza
• 4.3. Dwie funkcje z wieloma danymi wejściowymi służące do wyceny opcji
• 4.4. Manipulowanie tablicami w VBA
• 4.5. Funkcje wartości oczekiwanej i wariancji z tablicami wejściowymi
• 4.6. Funkcja wariancji portfela posiadająca tablice wejściowe
• 4.7. Funkcje zwracające tablice
• 4.8. Stosowanie funkcji Excela i VBA w funkcjach zdefiniowanych przez użytkownika
  
  • 4.8.1. Stosowanie funkcji VBA w funkcjach zdefiniowanych przez użytkownika
  • 4.8.2. Dodatki
• 4.9. Zalety i wady tworzenia funkcji VBA
• Podsumowanie
• Dodatek 4A. Funkcje ilustrujące obsługę tablic
• Dodatek 4B. Funkcje wyceny opcji z zastosowaniem drzewa dwumianowego
• Ćwiczenia w pisaniu funkcji
• Rozwiązania ćwiczeń w pisaniu funkcji

Część II Zaawansowane modele akcji

Rozdział 5. Wprowadzenie do akcji

Rozdział 6. Optymalizacja portfela

• 6.1. Średnia i wariancja portfela
• 6.2. Reprezentacja portfeli za pomocą ryzyka i zwrotu
• 6.3. Zastosowanie Solvera do znajdowania portfeli efektywnych
• 6.4. Wyznaczanie granicy efektywności (podejście Huanga i Litzenbergera)
• 6.5. Portfele efektywne z warunkami ograniczającymi
• 6.6. Łączenie aktywów ryzykownych i pozbawionych ryzyka
• 6.7. Problem pierwszy: łączenie aktywa pozbawionego ryzyka z aktywem ryzykownym
• 6.8. Problem drugi: łączenie dwóch aktywów ryzykownych
• 6.9. Problem trzeci: łączenie aktywa wolnego od ryzyka z portfelem ryzykownym
• 6.10. Funkcje zdefiniowane przez użytkownika w Module1
• 6.11. Funkcje w Module1 dla trzech ogólnych problemów konstrukcji portfela
• 6.12. Makra z modułu ModułM
• Podsumowanie
• Lektury

Rozdział 7. Wycena aktywów

• 7.1. Model jednoindeksowy
• 7.2. Szacowanie współczynników beta
• 7.3. Model wyceny aktywów kapitałowych
• 7.4. Macierze wariancji-kowariancji
• 7.5. Value-at-Risk
• 7.6. Horyzont zysków
• 7.7. Momenty rozkładów powiązanych ze sobą na przykładzie rozkładów normalnego i logarytmiczno-normalnego
• 7.8. Funkcje zdefiniowane przez użytkownika w Module1
• Podsumowanie
• Lektury

Rozdział 8. Mierzenie efektywności i jej przypisywanie

• 8.1. Tradycyjny pomiar efektywności
• 8.2. Zarządzanie aktywne-pasywne
• 8.3. Wprowadzenie do analizy stylu
• 8.4. Prosta analiza stylu
• 8.5. Analiza stylu dla kolejnych okresów
• 8.6. Przedziały ufności dla udziałów stylu
• 8.7. Funkcje zdefiniowane przez użytkownika w Module1
• 8.8. Makra w ModuleM
• Podsumowanie
• Lektury

Część III Opcje na akcje

Rozdział 9. Wprowadzenie do opcji na akcje

• 9.1. Geneza formuły Blacka-Scholesa
• 9.2. Formuła Blacka-Scholesa
• 9.3. Portfele zabezpieczające
• 9.4. Wycena niezależna od ryzyka
• 9.5. Proste jednokrokowe drzewo dwumianowe z wyceną niezależną od ryzyka
• 9.6. Parytet put-call
• 9.7. Dywidendy
• 9.8. Cechy opcji amerykańskiej
• 9.9. Metody ilościowe
• 9.10. Zmienność i stopy zwrotu z akcji mające rozkład inny od normalnego
• Podsumowanie
• Lektury

Rozdział 10. Drzewa dwumianowe

• 10.1. Wprowadzenie do drzew dwumianowych
• 10.2. Uproszczone drzewo dwumianowe
• 10.3. Drzewo dwumianowe JR
• 10.4. Drzewo CRR
• 10.5. Przybliżenia dwumianowe a formuła Blacka-Scholesa
• 10.6. Zbieżność drzew dwumianowych CRR
• 10.7. Drzewo LR
• 10.8. Porównanie drzew CRR i LR
• 10.9. Opcje amerykańskie oraz amerykańskie drzewo CRR
• 10.10. Funkcje zdefiniowane przez użytkownika w Module0 i Module1
• Podsumowanie
• Lektury

Rozdział 11. Formuła Blacka-Scholesa

• 11.1. Formuła Blacka-Scholesa
• 11.2. Formuła Blacka-Scholesa w arkuszu
• 11.3. Opcje na waluty i towary
• 11.3. Obliczanie "greckich" parametrów opcji
• 11.5. Portfele zabezpieczające
• 11.6. Formalne wyprowadzenie formuły Blacka-Scholesa
• 11.7. Funkcje zdefiniowane przez użytkownika w Module1
• Podsumowanie
• Lektury

Rozdział 12. Inne metody ilościowe dla opcji europejskich

• 12.1. Wprowadzenie do symulacji Monte Carlo
• 12.2. Symulacja przy użyciu przeciwnych zmiennych losowych
• 12.3. Symulacja przy użyciu próbkowania quasi-losowego
• 12.4. Porównanie metod symulacji
• 12.5. Obliczanie parametrów greckich w symulacji Monte Carlo
• 12.6. Całkowanie numeryczne
• 12.7. Funkcje zdefiniowane przez użytkownika w Module1
• Podsumowanie
• Lektury

Rozdział 13. Rozkłady inne niż normalny oraz zmienność wewnętrzna

• 13.1. Zastosowanie w formule Blacka-Scholesa alternatywnych założeń dotyczących rozkładów
• 13.2. Zmienność wewnętrzna
• 13.3. Uwzględnianie skośności i kurtozy
• 13.4. "Uśmiech zmienności"
• 13.5. Funkcje zdefiniowane przez użytkownika w Module1
• Podsumowanie
• Lektury

Część IV Opcje na obligacje

Rozdział 14. Wprowadzenie do wyceny opcji na obligacje

• 14.1. Struktura czasowa stóp procentowych
• 14.2. Przepływy pieniężne z obligacji kuponowych i rentowność w momencie wykupu
• 14.3. Drzewa dwumianowe
• 14.4. Formuła Blacka na wycenę opcji na obligację
• 14.5. Trwałość i wypukłość
• 14.6. Sposób zapisu
• Podsumowanie
• Lektury

Rozdział 15. Modele stóp procentowych

• 15.1. Model Vasicka struktury czasowej
• 15.2. Wycena opcji europejskich na obligacje zerokuponowe - model Vasicka
• 15.3. Wycena europejskich opcji na obligacje kuponowe - model Vasicka
• 15.4. Model CIR struktury czasowej
• 15.5. Wycena europejskich opcji na obligacje zerokuponowe - model CIR
• 15.6. Wycena europejskich opcji na obligacje kuponowe - model CIR
• 15.7. Funkcje zdefiniowane przez użytkownika w Module1
• Podsumowanie
• Lektury

Rozdział 16. Dopasowywanie struktury czasowej

• 16.1. Drzewa ze stopami procentowymi o rozkładzie logarytmiczno-normalnym
• 16.2. Drzewa ze stopami procentowymi o rozkładzie normalnym
• 16.3. Drzewo BDT
• 16.4. Wycena opcji na obligacje z wykorzystaniem drzewa BDT
• 16.5. Funkcje zdefiniowane przez użytkownika w Module1
• Podsumowanie
• Lektury

Dodatki

Dodatek Inne funkcje VBA

• Prognozowanie
• Modele ARIMA
• Krzywe sklejane
• Wartości własne i wektory własne
• Lektury

Skorowidz