Zarządzanie finansowe bankiem w erze cyfrowej

Inspiracją dla przygotowania niniejszej publikacji była potrzeba kompleksowego spojrzenia na zarządzanie finansami banków w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu społeczno-gospodarczym, w którym cyklicznie występują kryzysy (m.in. globalny kryzys finansowy, GFC 2007+), a także mogą mieć miejsce zdarzenia ekstremalne, znacząco wpływające na procesy gospodarcze i społeczne. 

Praca składa się z pięciu rozdziałów.

W rozdziale 1 przedstawiono rolę banków jako pośredników finansowych wraz z zarysowaniem zmian, jakie miały miejsce w sektorze bankowym i jego otoczeniu w ostatnich dziesięcioleciach, oraz związanych z tym konsekwencji. Zaprezentowano wybrane uwarunkowania zewnętrzne w działalności banków, w tym prawne aspekty funkcjonowania banków i sprawowania nadzoru nad ich działalnością oraz rolę nowych technologii i relacje z klientami. Dla  pełnego obrazu czynników determinujących działalność banków ujęto także wybrane uwarunkowania wewnętrzne, wśród których znalazły się: cele działalności bankowej, organizacja ich działalności oraz ewoluujące modele biznesowe. 

Rozdział 2 dotyczy sprawozdań finansowych banku jako podstawowego źródła informacji o jego działalności wykorzystywanego w zarządzaniu finansowym. Po przedstawieniu ogólnych zasad ich konstrukcji zaprezentowano zasady ich interpretacji. Ten rodzaj sprawozdań ma znaczenie dla kształtowania relacji z otoczeniem. Kolejnym poruszanym w tym rozdziale zagadnieniem są sprawozdania zarządcze, których zakres i kształt zależą wyłącznie od banku; dla menedżerów są one podstawą do podejmowania decyzji. W odniesieniu do obu typów sprawozdań przedstawiono możliwości wykorzystania nowych technologii. 

Rozdział 3 jest poświęcony efektywności działalności banków. Przedstawiono w nim różnorodne metody służące do pomiaru i zarządzania efektywnością, ze wskazaniem możliwości ich zastosowania. Punktem wyjścia są najprostsze metody wskaźnikowe. Następnie omówiono popularne metody pomiaru wartości dodanej (SVA, EVA), przedstawiając związane z nimi sposoby wyznaczania kosztu kapitału własnego. Istotną część rozdziału stanowią rozważania poświęcone ocenie efektywności transakcji, która stwarza podstawę do mierzenia dokonań banku w trzech wymiarach: produktów, klientów i jednostek organizacyjnych. Przestawiono także zmiany w sposobie zarządzania efektywnością banku w dobie gospodarki cyfrowej.

W rozdziale 4 skoncentrowano się na zarządzaniu ryzykiem bankowym. Po podaniu podstawowych definicji zaprezentowano najczęściej występujące w literaturze klasyfikacje ryzyka bankowego wraz z syntetyczną charakterystyką wyodrębnionych jego rodzajów. Ze względu na to, że dużą rolę w zarządzaniu ryzykiem odgrywają regulacje nadzorcze, zostały one omówione przed metodami pomiaru ryzyka bankowego. Ważne dla zarządzania bankiem i sprawowania nad nim nadzoru są regulacje bazylejskie, którym poświęcono najwięcej uwagi spośród wybranych regulacji nadzorczych. Prezentację metod pomiaru ryzyka bankowego przeprowadzono dwutorowo. Z jednej strony przedstawiono znane od lat metody jego pomiaru (np. credit scoring, wewnętrzne ratingi ryzyka, luka płynności, modele wartości zagrożonej VaR), zaś z drugiej – zarysowano możliwości zastosowania technik AI/MLw zarządzaniu ryzykiem.

Rozdział 5 dotyczy zarządzania kapitałem bankowym oraz zintegrowanego zarządzania efektywnością, ryzykiem i kapitałem (modele RORAC i RAROC). Jego ważnym elementem jest klasyfikacja kapitałów, które w literaturze są różnie postrzegane. Wyjaśniono sprzeczność interesów pomiędzy bankiem a władzami nadzorczymi: bank chciałby utrzymywać jak najmniej kapitałów ze względu na ich koszt, a władze nadzorcze oczekują ,,bezpiecznego’’ ich poziomu. Duży nacisk położono na znaczenie kapitału ekonomicznego. W kwestii zarządzania kapitałem odniesiono się do hierarchizacji ważności poszczególnych rodzajów kapitałów w działalności bankowej i wynikających stąd wniosków dla celów zarządzania.

Spis treści:

Wstęp

1. Uwarunkowania zarządzania finansowego

1.1. Banki jako pośrednicy finansowi i ich otoczenie

1.2. Wybrane uwarunkowania zewnętrzne

1.2.1. Sieć bezpieczeństwa finansowego i regulacje

1.2.2. Nowe technologie i ich znaczenie

1.2.3. Relacje z klientami

1.3. Wybrane uwarunkowania wewnętrzne

1.3.1. Cele działalności bankowej

1.3.2. Struktura organizacyjna banków

1.3.3. Modele biznesowe banków i ich ewolucja

2. Sprawozdania finansowe banku

2.1. Ogólne zasady konstrukcji sprawozdań finansowych

2.2. Sprawozdania udostępniane szerokiej publiczności

2.2.1. Sprawozdanie z sytuacji finansowej

2.2.2. Rachunek zysków i strat

2.2.3. Pozostałe sprawozdania finansowe

2.3. Sprawozdania zarządcze

2.4. Raporty finansowe a cyfryzacja

3. Ocena efektywności

3.1. Zakres oceny efektywności

3.2. Wskaźniki finansowe

3.3. Model ROE

3.4. Metody wartości dodanej

3.4.1. Ogólne założenia metod wartości dodanej

3.4.2. SVA a EVA

3.4.3. Zasady szacowania EVA

3.5. Ocena efektywności transakcji

3.5.1. Kalkulacja nadwyżki odsetkowej

3.5.2. Kalkulacja kosztu jednostkowego

3.5.3. Pozostałe składniki marży

3.6. Zarządzanie efektywnością

4. Ocena ryzyka

4.1. Podstawowe definicje i klasyfikacja

4.2. Ramy regulacyjne

4.3. Metody pomiaru ryzyka bankowego

4.3.1. Ryzyko kredytowe

4.3.2. Ryzyko struktury aktywów i pasywów

4.3.3. Ryzyko rynkowe

4.3.4. Ryzyko operacyjne

4.4. Modele wartości zagrożonej (VaR)

4.4.1. Modele VaR dla ryzyka rynkowego

4.4.2. Modele VaR dla ryzyka kredytowego

4.4.3. Modele VaR dla ryzyka operacyjnego

4.5. Zarządzanie ryzykiem

5. Kapitały i zintegrowane zarządzanie finansami banku

5.1. Kapitały własne banku

5.2. Kapitał regulacyjny

5.3. Kapitał ekonomiczny

5.4. Alokacja kapitału

5.5. Zarządzanie kapitałem

5.6. Zintegrowane zarządzanie efektywnością i ryzykiem

Podsumowanie