Problematyka książki jest niezwykle ważna dla praktyki i teorii zarządzania, ludzie bowiem stanowią najcenniejszy kapitał i jeden z kluczowych czynników budowania przewagi konkurencyjnej każdej organizacji. Zarządzanie kapitałem ludzkim (ZKL) – coraz powszechniej uznawane przez teoretyków za współcześnie występujący, następny po zarządzaniu zasobami ludzkimi etap rozwoju funkcji personalnej przedsiębiorstwa, także oparty na innych założeniach – wykorzystuje wiele modeli, metod i instrumentów koncepcji ZZL.
Podręcznik stanowi wartościowe opracowanie, w którym przedstawiono w sposób wyczerpujący i kompetentny wiele wymiarów ZKL, tj. koncepcyjny, strategiczny, operacyjny, przedmiotowy, podmiotowy. Zawiera bogate treści, uporządkowane pod względem metodycznym, strukturalnym i logicznym, które będą pomocne studentom w zakresie nabywania wiedzy i umiejętności w przedmiotowym obszarze oraz w kształtowaniu kompetencji społecznych niezbędnych do odgrywania przez nich w przyszłości różnych ról zawodowych i życiowych. Po to użyteczne kompendium uporządkowanej wiedzy mogą także sięgać menedżerowie i specjaliści przedsiębiorstw oraz podmiotów sektora publicznego i badacze problematyki zarządzania kapitałem ludzkim.
Spis treści
Wstęp
O Autorach
Część I. Pracownicy jako kapitał
1. Istota i struktura kapitału ludzkiego
1.1. Charakterystyka kapitału ludzkiego jako elementu kapitału intelektualnego
1.2. Struktura kapitału ludzkiego
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
2. Model kompetencyjny organizacji
2.1. Kompetencje kluczowe organizacji
2.2. Inne kompetencje organizacji
2.3. Kompetencje zawodowe pracowników
2.4. Kompetencje kluczowe organizacji a kompetencje zawodowe pracowników
2.5. Założenia modelu kompetencyjnego organizacji
2.6. Metody identyfikacji kompetencji
2.7. Budowa modelu kompetencyjnego
2.8. Zamiast zakończenia
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
3. Składniki potencjału kompetencyjnego
3.1. Kapitał psychologiczny pracownika
3.1.1. Czym jest kapitał psychologiczny?
3.1.2. Skuteczność
3.1.3. Optymizm
3.1.4. Nadzieja
3.1.5. Odporność psychiczna
3.1.6. Kapitał psychologiczny a funkcjonowanie zawodowe jednostki
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
3.2. Kreatywność i innowacyjność kluczowymi składnikami kapitału ludzkiego
3.2.1. Kreatywność jako kompetencja pracownika
3.2.2. Kreatywność jako podstawa innowacyjności pracowników
3.2.3. Organizacyjne determinanty budowania organizacji kreatywnej
3.2.3.1. Atrybuty kultury organizacyjnej organizacji kreatywnej
3.2.3.2. Lider i styl przywództwa promujący kreatywność
3.2.3.3. Praktyki zarządzania kapitałem ludzkim ukierunkowane na kreowanie innowacyjności
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
3.3. Postawy pracowników wobec pracy jako składnik potencjału
kompetencyjnego
3.3.1. Czym są postawy?
3.3.2. Postawy pracowników wobec pracy
3.3.3. Kształtowanie postaw pracowników w organizacji
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
4. Pomiar kapitału ludzkiego — miary ekonomiczno-finansowe
4.1. Pomiar kapitału ludzkiego w organizacji
4.2. Projektowanie systemu pomiaru kapitału ludzkiego w organizacji
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
Część II. Charakterystyka zarządzania kapitałem ludzkim
5. Założenia koncepcji zarządzania kapitałem ludzkim
5.1. Przesłanki nowego podejścia do zarządzania w sferze ludzkiej
5.2. Charakterystyka zarządzania kapitałem ludzkim na tle koncepcji zasobowej
5.3. Założenia zarządzania kapitałem ludzkim
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
6. Strategia zarządzania kapitałem ludzkim
6.1. Strategia zarządzania kapitałem ludzkim a strategia organizacji
6.2. Modele strategicznego zarządzania kapitałem ludzkim
6.3. Rodzaje strategii zarządzania kapitałem ludzkim
6.4. Substrategie ZKL
6.5. Polityki zarządzania kapitałem ludzkim
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
7. Relacje kultury organizacyjnej i procesu zarządzania kapitałem ludzkim
7.1. Ogólny obraz kultury organizacyjnej w firmie
7.2. Kultura organizacyjna a zarządzanie kapitałem ludzkim
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
8. Podmioty zarządzania kapitałem ludzkim
8.1. Otoczenie organizacji
8.2. Dostawcy kompetencji
8.3. Organizacje kontrolujące
8.4. Eksperci ds. ZKL
8.5. Bezpośredni przełożony
8.6. Kierownictwo wyższego szczebla i zarząd
8.7. Pracownik
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
9. Zewnętrzne uwarunkowania zarządzania kapitałem ludzkim
9.1. Warunki współczesnego rynku pracy
9.1.1. Kluczowe wyzwania polskiego rynku pracy
9.1.2. Równowaga podaży i popytu na pracę — perspektywa
przedsiębiorstwa
9.1.3. Mobilność kapitału ludzkiego
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
9.2. Zmiany w zapotrzebowaniu na kompetencje
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
9.3. Specyfika gospodarki usług
9.3.1. Wpływ procesu serwicyzacji gospodarki na zarządzanie kapitałem ludzkim
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
Część III. Proces zarządzania kapitałem ludzkim
10. Struktura procesu zarządzania kapitałem ludzkim
10.1. Cechy procesów zarządzania kapitałem ludzkim
10.2. Fazy procesów zarządzania kapitałem ludzkim
10.3. Role podmiotów zarządzania kapitałem ludzkim
10.4. Instrumentarium zarządzania kapitałem ludzkim
10.5. Model procesu zarządzania kapitałem ludzkim
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
11. Procesy pozyskiwania i relokacji
11.1. Pozyskiwanie pracowników
11.1.1. Determinanty wyboru źródła pozyskiwania pracowników
11.1.2. Przemieszczenia i relokacja pracowników
11.1.3. Sposoby dotarcia do pracowników na zewnętrznym rynku pracy
11.1.4. Narzędzia selekcji — analiza kompetencji kandydatów do pracy
11.2. Zarządzanie procesami ekspatriacji i reemigracji
11.2.1. Modele reemigracji w zależności od celów ekspatriacji
11.2.2. Znaczenie zarządzania procesem reemigracji
11.2.3. Organizacja procesu reemigracji
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
12. Proces oceny wymagań pracy
12.1. Istota i etapy wartościowania pracy
12.2. Metody oceny wymagań pracy
12.3. Wykorzystanie wyników wartościowania pracy w różnych obszarach zarządzania organizacją
12.3.1. Rekrutacja, selekcja, rotacja
12.3.2. Rozwój kapitału ludzkiego
12.3.3. Ocena okresowa pracowników
12.3.4. Projektowanie stanowisk i rozwój organizacji
12.3.5. Wynagradzanie
12.4. Zmiany w obszarze oceny wymagań pracy
12.5. Charakterystyka koncepcji wartościowania kompetencji pracowników
12.6. Metody wartościowania kompetencji
12.7. Różnicowanie wynagrodzeń pracowników z uwzględnieniem kryteriów kompetencyjnych
12.8. Wyniki wartościowania kompetencji a wynagrodzenia
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
13. Proces rozwoju kompetencji
13.1. Organizacja procesu rozwoju kompetencji
13.1.1. Wpływ strategii ogólnej organizacji na strategię rozwoju kompetencji
13.1.2. Etapy procesu rozwoju kompetencji
13.1.3. Istota analizy potrzeb kompetencyjnych
13.1.4. Metody analizy potrzeb kompetencyjnych
13.1.5. Istota planowania i projektowania programów rozwoju kompetencji
13.1.6. Metody rozwoju kompetencji
13.1.7. Wybrane metody wspomagające dyfuzję i wykorzystanie wiedzy
13.1.8. Wybrane modele ewaluacji programów rozwoju kompetencji
13.1.9. Ocena zwrotu z inwestycji w rozwój kapitału ludzkiego
jako element budowy przewagi konkurencyjnej
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
13.2. Kształtowanie karier pracowników
13.2.1. Istota kariery
13.2.2. Proces kształtowania karier
13.2.3. Instrumenty kształtowania karier
13.2.4. Przykłady z praktyki kształtowania karier pracowników
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
13.3. Zastosowanie coachingu i mentoringu w procesie rozwoju pracowników
13.3.1. Istota coachingu i mentoringu
13.3.2. Cele osiągane w procesie rozwoju w ramach coachingu i mentoringu
13.3.3. Projektowanie i przeprowadzanie procesów coachingu i mentoringu w organizacji
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
13.4. Zarządzanie osobami o wysokim potencjale
13.4.1. Pracownicy o wysokim potencjale — talenty
13.4.2. Talent w firmie. Jak pozyskiwać, rozwijać i utrzymać
pracowników o wysokim potencjale
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
14. Proces oceny pracowników
14.1. Proces oceny okresowej pracowników
14.1.1. Ocena okresowa i ocena bieżąca pracowników
14.1.2. Zakres dokonywanej oceny
14.1.3. Długość okresu w ocenie okresowej
14.1.4. Fazy procesu oceny okresowej pracowników i role kluczowych uczestników
14.1.5. Ocena 360 stopni
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
14.2. Ocena kompetencji z zastosowaniem ośrodków oceny i ośrodków rozwoju (AC/DC)
14.2.1. Istota i zastosowanie
14.2.2. Metodologia
14.2.3. Proces wdrażania
14.2.4. Z praktyki
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
15. Proces budowania zaangażowania pracowników
15.1. Założenia procesu budowania zaangażowania pracowników
15.2. Co determinuje zaangażowanie pracowników w świetle teorii motywacji?
15.3. Zarządzanie wynagrodzeniami
15.4. Mechanizm wzrostu wynagrodzeń
15.5. Metody wynagradzania za efekty
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
16. Proces kształtowania relacji z interesariuszami wewnętrznymi
16.1. Kształtowanie relacji z interesariuszami wewnętrznymi poprzez kontrakt psychologiczny, budowanie poczucia sprawiedliwości organizacyjnej i zaufania
16.1.1. Kontrakt psychologiczny i jego rola w budowaniu dobrych
relacji z interesariuszami wewnętrznymi
16.1.2. Budowanie poczucia sprawiedliwości organizacyjnej u pracowników
16.1.3. Budowanie zaufania w relacjach z pracownikami
16.2. Partycypacja pracownicza — upodmiotowienie pracowników
16.3. Proces komunikacyjny jako narzędzie kształtowania relacji
16.3.1. Przebieg procesu komunikacyjnego
16.3.2. Poziomy komunikowania w organizacji
16.3.3. Kontekst komunikacyjny i jego elementy
16.3.4. Proces nawiązywania kontaktu w organizacji
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
17. Przeciwdziałanie zjawiskom patologicznym w procesie pracy
17.1. Patologia w procesie pracy jako zjawisko
17.2. Zjawiska patologiczne w organizacji
17.2.1. Grupy pracownicze i ich wpływ na trajektorię wzrostu
17.2.2. Mobbing i jego odmiany
17.2.3. Od siecioholizmu do cyberlenistwa
17.2.4. Triada patologicznego zaangażowania w pracę: pracoholizm – wypalenie zawodowe–karoshi
17.2.5. Pułapka toksykomanii
17.3. Skuteczne sposoby przeciwdziałania i eliminacji zjawisk patologicznych
w procesie pracy
17.3.1. Podmiotowość pracownika jako sposób na przeciwdziałanie
patologiom w procesie pracy
17.3.2. Praktyczne działania w środowisku pracy
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
Część IV. Efektywność zarządzania kapitałem ludzkim
18. Ocena systemu ZKL
18.1. Spójność systemu zarządzania kapitałem ludzkim — integracja ze strategią
18.2. Spójność systemu zarządzania kapitałem ludzkim — integracja wewnętrzna
18.3. Jakość przyjętych rozwiązań zarządzania kapitałem ludzkim
18.4. Ocena skuteczności procesów zarządzania kapitałem ludzkim
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
19. Elastyczność wyzwaniem współczesnego zarządzania kapitałem ludzkim
19.1. Istota elastyczności
19.2. Charakterystyka elastyczności ZKL
19.3. Efektywność elastyczności ZKL
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
20. Efektywność wynagrodzeń
20.1. Przedmiot i zakres oceny efektywności wynagrodzeń.
20.2. Ocena racjonalności ekonomicznej wynagrodzeń
20.3. Założenia teorii efektywnej płacy
20.4. Współczesna ocena efektywnego wynagrodzenia
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
21. Efektywność inwestycji w kapitał ludzki
21.1. Metody pierwotne badania efektywności inwestycji w kapitał ludzki
21.1.1. Zarządzanie przez cele w obszarze zarządzania kapitałem ludzkim
21.1.2. Badanie postaw pracowniczych
21.1.3. Analiza przypadków w obszarze zarządzania kapitałem ludzkim
21.1.4. Reputacja działu ZKL
21.2. Metody zaawansowane badania efektywności inwestycji w kapitał ludzki
21.2.1. Audyt kapitału ludzkiego
21.2.2. Analiza wskaźnikowa w obszarze zarządzania kapitałem ludzkim
21.2.3. Benchmarking w obszarze zarządzania kapitałem ludzkim
21.3. Najnowsze metody badania efektywności inwestycji w kapitał ludzki
21.3.1. Indeks efektywności w obszarze zarządzania kapitałem ludzkim
21.3.2. Rentowność inwestycji w obszarze zarządzania kapitałem ludzkim
21.3.3. Pomiar kapitału ludzkiego
21.3.4. Dział ZKL jako ośrodek zysku
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
22. Zarządzanie kapitałem ludzkim zespołów projektowych
22.1. Zarządzanie zespołem projektowym w systemie zarządzania kapitałem ludzkim
22.2. Kiedy grupa staje się zespołem projektowym?
22.3. Struktura zespołu projektowego
22.4. Zespół w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa
22.5. Tworzenie zespołu projektowego
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
23. Audyt etyczny ZKL
23.1. Zakres audytu etycznego ZKL
23.2. Standardy etyczne fazy rekrutacji
23.3. Jakość życia w pracy — przyjazne środowisko pracy, przeciwdziałanie molestowaniu moralnemu
23.4. Rozwój, awans, ścieżka kariery, konkurs na stanowisko
23.5. Standardy rozwiązywania współpracy
23.6. Fazy audytu zewnętrznego
23.7. Audyt wewnętrzny — przejaw otwartości na krytykę
23.8. Aspekty metodyczne pytań w audycie
Problemy do dyskusji
Literatura polecana
Bibliografia
Indeks