Zdrowie psychiczne kobiet w ciąży i po porodzie. Metody diagnozy dla badaczy i praktyków

Książka stanowi przegląd aktualnej wiedzy w obszarze zdrowia psychicznego kobiet w ciąży. Jednym z najważniejszych celów książki jest prezentacja metod pomiaru przeznaczonych do diagnozy kobiet w ciąży i po porodzie i służących do oceny różnych aspektów zdrowia psychicznego. Może ona stanowić inspirację do podejmowania poszukiwań badawczych, wskazując obszary, które warto uwzględniać przy wyznaczaniu przyszłych kierunków badań. Proponowane treści można uznać również za cenny materiał dla celów aplikacyjnych: mogą zostać wykorzystane zarówno w klinicznej praktyce okołoporodowej, jak i szeroko pojętej pomocy psychologicznej udzielanej pacjentkom w ośrodkach ochrony zdrowia sprawujących opiekę nad kobietą ciężarną.

O autorze

Kołodziej-Zaleska Anna

łączy pracę badawczą z praktyką psychologiczną. Pracuje w Instytucie Psychologii w Uniwersytecie Śląskim. Jest doktorem nauk społecznych w dyscyplinie psychologia. Interesuje się problematyką bliskich więzi, zasobów pomocnych w sytuacjach kryzysów rodzinnych i małżeńskich oraz wyzwań, przed jakimi stoją współczesne rodziny. Jest autorką wielu artykułów naukowych oraz wystąpień konferencyjnych. Jako psycholog-praktyk ma doświadczenie w pracy z dziećmi i rodzicami, którzy zmagają się z różnymi problemami w cyklu życia rodziny, w tym z kryzysem rozwodu i porozwodowym przystosowaniem.

Ilska Michalina

dr, Instytut Psychologii, Uniwersytet Śląski. Zainteresowania naukowe: wyznaczniki budowania dobrostanu człowieka w sytuacjach normatywnych i nienormatywnych; psychologia rozwoju człowieka w cyklu życia ze szczególnym uwzględnieniem okresu prenatalnego i postnatalnego; pomoc psychologiczna, interwencja kryzysowa w sytuacji zagrożenia i/lub utraty zdrowia, życia.

Brandt-Salmeri Anna

jest doktorem nauk społecznych w dyscyplinie psychologia, pracuje w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Śląskiego. Autorka licznych publikacji naukowych oraz wystąpień konferencyjnych krajowych i zagranicznych. Łączy pracę naukową z praktyką kliniczną. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół problematyki stresu, zdrowia-choroby oraz bliskich więzi. Jako psycholog-praktyk obejmuje opieką dzieci i rodziny znajdujące się w różnych kryzysach życiowych.

Spis treści:

Wprowadzenie

Rozdział 1. Okres ciąży i połogu – ustalenia definicyjne i doniesienia badawcze

Ciąża – współzależność zmian biologicznych i psychologicznych
Jakość życia w ciąży
Zachowania sprzyjające zdrowiu w ciąży
Ciąża jako czas przygotowywania się do macierzyństwa – aspekty kulturowe i psychologiczne
Fazowość okresu ciąży a adaptacja do zachodzących zmian
Więź prenatalna i jej znaczenie dla relacji z niemowlęciem
Stres w ciąży
Radzenie sobie ze stresem w ciąży
Przekonania ciężarnych o zdrowiu i procedurach medycznych
Decyzyjność kobiety w kontekście porodu

Rozdział 2. Zaburzenia zdrowia psychicznego w ciąży w okresie okołoporodowym i po porodzie

Depresja i lęk w ciąży – konsekwencje dla matki i dziecka
Poród i jego konsekwencje dla zdrowia psychicznego
Zaburzenia zdrowia psychicznego związane z porodem
Doświadczenie przemocy położniczej
Zaburzenia zdrowia psychicznego w okresie poporodowym
Ryzyko poporodowych zaburzeń nastroju
Rekomendacje odnośnie do diagnozy i leczenia
Zdrowie psychiczne w ciąży i po porodzie jako obszar pracy psychologa praktyka
Rola psychologa w okresie prenatalnym, okołoporodowym, połogu i w pierwszych miesiącach po porodzie
Podsumowanie

Rozdział 3. Metody diagnozy i pomiaru zdrowia psychicznego kobiet w ciąży i po porodzie – autorskie adaptacje kwestionariuszy

Skala Dystresu Prenatalnego (NuPDQ)
Inwentarz do pomiaru radzenia sobie w ciąży (NuPCI)
Skala przekonań na temat porodu (BBS)
Poczucie kontroli w ciąży (PCP)
Skala Prenatalnego Stresu Pandemicznego (PREPS)
Stres poporodowy związany z pandemią (PREPS-PP)
Skala Satysfakcji z Porodu (BSS)
Kwestionariusz zachowań zdrowotnych w ciąży (PHBS)
Kwestionariusz jakości życia kobiet w ciąży (QOL–GRAV)
Skala do oceny zaburzonych postaw żywieniowych w ciąży (DEAPS)
Kwestionariusz oceny doświadczenia porodu – poród siłami natury lub przez cesarskie cięcie (QACE) PC-PTSD-5 for birth
Kwestionariusz oceny położniczej jakości powrotu do zdrowia (ObsQoR-10®)
Skala przemocy położniczej doświadczanej w ciąży (SPP-C)
Skala przemocy położniczej doświadczanej w trakcie porodu (SPP-P)
Podsumowanie

Rozdział 4. Metody diagnozy i pomiaru zdrowia psychicznego kobiet w ciąży i po porodzie – przegląd kwestionariuszy dostępnych w języku polskim

Edynburska Skala Depresji Poporodowej (EPDS)
Kwestionariusz Oceny Ryzyka Depresji Poporodowej (PDSS)
Kwestionariusz Czynników Ryzyka Zaburzeń Psychicznych w Ciąży
Kwestionariusz Czynniki Ryzyka Zaburzeń Psychicznych po Porodzie
Kwestionariusz uogólnionych zaburzeń lękowych w populacji kobiet po porodzie (GAD-7)
Pregnancy Anxiety and Stress Rating Scale (PASRS)
Skala Doświadczania Ciąży
Kwestionariusz doświadczeń porodowych Wijma (WDQ-A)
Skala lęku przed porodem – Fear of Birth Scale (FOBS)
Kwestionariusz Lęku Porodowego (KLP II), Wersja Zrewidowana
Skala Kontroli Bólu Porodowego (BPCQ)
Więź z dzieckiem w okresie ciąży M.S. Cranley (MFAS)
Skala doświadczanych zmian w ciąży
Kwestionariusz Postaw wobec Macierzyństwa i Ciąży (PRE-MAMA)
Kwestionariusz Prenatalne Obawy Ciężarnych (POC)
Zmartwienia kobiet w ciąży (CWS)
Pregnancy-Related Anxiety Questionnaire – Revised 2 (PRAQ-R2)
Kwestionariusz Aktywności Fizycznej Kobiet w Ciąży – wersja polska (PPAQ-PL)
Zrewidowana Skala do oceny Satysfakcji z porodu (BSS-R)
Skala Okołoporodowego Zespołu Stresu Pourazowego (CITY BITS)
Skala do pomiaru lęku poporodowego (PSAS)
The Postpartum Bonding Questionnaire (PBQ)
Skale do oceny stresu rodziców wcześniaków przebywających na OITN
Skala stresu dla rodziców wcześniaków (PSS:NCIU)
Skala Stresu Rodziców: OITN (SSR:OITN)
Skala Wsparcia personelu pielęgniarskiego dla rodziców wcześniaków (NPST)

Zakończenie
Bibliografia
Spis tabel
Spis rycin
Sylwetki autorów
Streszczenie