Przestępczość finansowa. Tom 2. Rynki finansowe

Książka poświęcona jest przestępstwom i różnym patologiom występującym na rynkach finansowych oraz metodom ich zwalczania i zapobiegania im. Autorzy przeanalizowali w niej najnowsze zjawiska przestępcze i inne patologie oraz przyjmowane środki zaradcze o charakterze systemowym (w tym w ramach tzw. Polskiego Ładu – od 2022 r.), w uniwersum rynków finansowych.

Najważniejsze poruszane zagadnienia to:

- uregulowania prawne (w USA, UE i w Polsce) stosowane w zapobieganiu i zwalczaniu nadużyć rynku finansowego;
- zjawisko unikania opodatkowania dochodów kapitałowych, wraz z przeglądem katalogu stosowanych w ostatnich dekadach instrumentów i technik optymalizacyjnych;
- zagadnienia nieprawidłowości w zakresie doradztwa inwestycyjnego, a zwłaszcza nielegalnego doradztwa na rynku kapitałowym;
- nadużycia w obrocie walutami cyfrowymi (aktywami kryptograficznymi), w tym analiza najnowszych projektów regulacji i przypadków nadużyć w obrocie np. tokenami inwestycyjnymi;
- patologie związane z oszukańczą sprawozdawczością finansową, wraz z analizą przyczyn najgłośniejszych oszustw księgowych ostatnich lat.

Autorami niniejszej monografii są doświadczeni praktycy biznesowi, w tym wykładowcy akademiccy z wieloletnim stażem, uznani specjaliści z zakresu m.in. rynków finansowych, rachunkowości, prawa, w szczególności w obszarze zwalczania przestępczości finansowej.

W serii Przestępczość finansowa polecamy:
1. Przestępczość finansowa. Tom 1. Bankowość, ubezpieczenia, przedsiębiorstwa

Spis treści:

Wstęp

Rozdział 1. Regulacje prawne w zapobieganiu i zwalczaniu nadużyć rynku finansowego

1.1. Zagraniczne i polskie regulacje prawne w zakresie rynku finansowego
1.1.1. Geneza funkcji compliance
1.1.2. Amerykańskie akty prawne
1.1.2.1. Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act (wraz z Regułą Volckera)
1.1.2.2. Sarbanes-Oxley Act of 2002
1.1.2.3. FATCA – Foreign Account Tax Compliance Act
1.1.3. Unijne akty prawne i ich implementacja
1.1.3.1. System MiFID II
1.1.3.2. Rozporządzenie PRIIPs
1.1.3.3. System MAD II
1.1.3.4. Rozporządzenie benchmarkowe
1.1.4. Polskie regulacje dotyczące rynków finansowych
1.1.4.1. Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi
1.1.4.2. Ustawa o ofercie publicznej
1.1.4.3. Ustawa o nadzorze nad rynkiem kapitałowym
1.1.4.4. Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym
1.1.4.5. Inne regulacje związane z rynkami instrumentów
1.2. Założenia i praktyka compliance w polskich instytucjach rynku finansowego
1.2.1. Geneza i istota funkcji compliance w Polsce
1.2.2. Compliance w firmie inwestycyjnej w  systemie MiFID II
1.2.3. System kontroli wewnętrznej
1.2.4. Wytyczne i stanowiska regulatorów – Polska
1.2.4.1. Stanowisko UKNF ws. funkcjonowania w ramach firm inwestycyjnych systemu nadzoru zgodności działalności z prawem (compliance)
1.2.4.2. Stanowisko UKNF ws. postępowania firm inwestycyjnych na rynku Forex
1.2.4.3. Wytyczne KNF dotyczące świadczenia usług maklerskich na rynku OTC instrumentów pochodnych
1.2.5. Wytyczne i stanowiska regulatorów globalnych i unijnych
1.2.5.1. Zgodności i funkcja zapewnienia zgodności w bankach
1.2.5.2. Wytyczne ESMA ws. określonych aspektów wymogów dyrektywy MiFID dotyczących komórki ds. nadzoru zgodności z prawem
1.2.5.3. Wytyczne ESMA ws. zasad i praktyk dotyczących wynagrodzeń (MiFID)
1.2.5.4. Wytyczne ESMA dotyczące oceny wiedzy i kompetencji
1.3. Nadużycia na polskim rynku finansowym i ich zwalczanie na tle rozwiązań światowych. Manipulacje i wykorzystanie informacji poufnych
1.3.1. Wstęp i rys historyczny
1.3.2. Manipulacja instrumentem finansowym
1.3.3. Informacja poufna
1.3.4. Przeciwdziałanie manipulacjom i wykorzystaniu informacji poufnych
1.3.5. Manipulacja wskaźnikiem referencyjnym
1.3.6. Przykłady manipulacji na świecie
1.3.6.1. Skandal LIBOR
1.3.6.2. Skandal FX  57
1.3.7. Przykłady manipulacji na polskim rynku finansowym
1.3.7.1. PSW Capitol S.A.
1.3.7.2. Alchemia S.A.
1.3.7.3. Bumech S.A.

Rozdział 2. Unikanie opodatkowania na rynkach finansowych

2.1. Unikanie i uchylanie się od opodatkowania instrumentów finansowych
2.1.1. Unikanie opodatkowania dochodów kapitałowych
2.1.2. Agresywna optymalizacja z użyciem instrumentów finansowych
2.1.3. Optymalizacja podatków spadkowych i majątkowych
2.2. Podatkowe wehikuły inwestycyjne
2.2.1. Zbycie udziałów lub akcji w procesach restrukturyzacyjnych
2.2.2. Spółki osobowe
2.2.3. Spółki holdingowe
2.2.4. Fundusze inwestycyjne
2.2.4.1. Dedykowane fundusze inwestycyjne (FIZ i FIZAN)
2.2.4.2. Fundusze nieruchomości. Fundusze typu REIT
2.2.4.3. Narodowe fundusze inwestycyjne (NFI)
2.2.5. Podatkowe grupy kapitałowe (PGK) i grupy VAT
2.2.6. Alternatywne spółki inwestycyjne (ASI)
2.2.7. Estoński CIT. Specjalny fundusz inwestycyjny
2.2.8. Prywatne fundacje rodzinne
2.2.9. Wehikuły offshore
2.3. Optymalizacja podatkowa inwestycji indywidualnych
2.3.1. Kampanie antypodatkowe (2001–2003)
2.3.2. Produkty emerytalne
2.3.3. Detaliczne fundusze inwestycyjne
2.3.3.1. Fundusze parasolowe
2.3.3.2. Fundusze dywidendowe
2.3.4. Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe (UFK)
2.3.5. Transakcje pakietowe pozasesyjne
2.3.6. Strategie derywatów walutowych
2.3.7. Aktywa alternatywne
2.3.7.1. Przedmioty kolekcjonerskie i drogocenne
2.3.7.2. Nieruchomości
2.3.7.3. Kryptowaluty

Rozdział 3. Nieprawidłowości w zakresie doradztwa inwestycyjnego

3.1. Nielegalne lub nierzetelne doradztwo inwestycyjne – najpowszechniejsze nadużycie na rynku kapitałowym
3.1.1. Nielegalne lub nierzetelne doradztwo inwestycyjne największą z plag rynkowych?
3.1.2. Istota doradztwa inwestycyjnego
3.1.2.1. Podstawy prawne doradztwa inwestycyjnego w Polsce i podmioty uprawnione do jego świadczenia
3.1.2.2. Definicja usługi doradztwa inwestycyjnego
3.2. Nielegalne doradztwo inwestycyjne
3.2.1. Charakterystyka przestępstwa nielegalnego doradztwa inwestycyjnego
3.2.2. Przestępstwo nielegalnego doradztwa inwestycyjnego a rekomendowanie wykorzystania informacji poufnych
3.2.3. Przestępstwo nielegalnego doradztwa inwestycyjnego a nieprawidłowe świadczenie doradztwa inwestycyjnego
3.2.4. Przestępstwo nielegalnego doradztwa inwestycyjnego a misselling
3.2.5. Przestępstwo nielegalnego doradztwa inwestycyjnego a przestępstwo oszustwa
3.2.6. Świadczenie doradztwa zależnego pod pozorem doradztwa  niezależnego
3.2.7. Świadczenie doradztwa odpłatnego przez niezależnego dystrybutora
3.3. Działalność family office a nielegalne doradztwo inwestycyjne
3.4. Pożądane kierunki zmian w sferze doradztwa inwestycyjnego
3.4.1. Uwolnienie zawodu doradcy inwestycyjnego
3.4.2. Zwiększenie realnego nadzoru nad doradcami klienta

Rozdział 4. Nadużycia w obrocie walutami cyfrowymi (aktywami kryptograficznymi)

4.1. Kreacja i obrót walutami cyfrowymi jako pole do nadużyć
4.2. Normatywne odniesienia do nadużyć w obrocie walutami cyfrowymi
4.3. Nadużycia prawa powszechnego
4.3.1. Unikanie opodatkowania jako nadużycie w obrocie walutami cyfrowymi
4.3.2. Rozwiązania prewencyjne przewidziane w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy
4.3.3. Penalizacja bezprawnego zawłaszczenia (kradzieży) oraz działalności hakerów
4.4. Poszczególne przypadki nadużyć uregulowane w projekcie rozporządzenia MiCA
4.4.1. Uwaga wprowadzająca
4.4.2. Tzw. odpowiedzialność prospektowa w obrocie instrumentami finansowymi – skrót
4.4.3. Tzw. odpowiedzialność prospektowa w obrocie tokenami użytkowymi
4.4.4. Tzw. odpowiedzialność prospektowa w obrocie tokenami powiązanymi z aktywami (tokenami inwestycyjnymi)
4.4.5. Tzw. odpowiedzialność prospektowa w obrocie tokenami będącymi pieniądzem elektronicznym (tokenami płatniczymi)
4.4.6. Oferta publiczna tokenów bez zezwolenia
4.4.7. Niewykonanie zobowiązania przez dłużnika jako nadużycie w obrocie aktywami cyfrowymi
4.4.8. Wykorzystanie konfliktu interesów
4.4.9. Świadczenie usług bez zezwolenia
4.5. Regulacje szczególne w projekcie rozporządzenia MiCA
4.5.1. Refleksja wprowadzająca
4.5.2. Zakaz insider tradingu
4.5.3. Zakaz manipulacji na rynku
4.6. Oficjalny katalog nadużyć
4.7. Sankcjonowanie nadużyć w świetle projektu rozporządzenia MiCA

Rozdział 5. Oszukańcza sprawozdawczość finansowa

5.1. Wymogi prawne sprawozdawczości finansowej
5.2. Jednostki zainteresowania publicznego
5.3. Rachunkowość jako dziedzina nauk społecznych
5.4. Odpowiedzialność za rzetelną sprawozdawczość finansową
5.5. Nieprawidłowości w zakresie sprawozdawczości finansowej
5.6. Statystyki oszustw gospodarczych
5.7. Trójkąt oszustw
5.8. Motywacje w zakresie oszukańczej sprawozdawczości finansowej
5.9. Systemowe zabezpieczenia prawidłowej sprawozdawczości finansowej
5.10. Szczególna rola zewnętrznego audytu w zapobieganiu przestępczości finansowej
5.11. Afery księgowe na rynkach finansowych
5.12. Przypadek GetBack S.A.
5.12.1. Rola audytora
5.12.2. Rola Rady Nadzorczej
5.12.3. Rola podmiotów trzecich, w tym dystrybutorów obligacji
5.12.4. Rola Komisji Nadzoru Finansowego
5.12.5. Trójkąt oszustw w aferze GetBack
5.13. Przypadek Wirecard AG
5.13.1. Przebieg skandalu
5.13.2. Rola audytora
5.13.3. Rola niemieckiego nadzoru BaFin
5.13.4. Rola Rady Nadzorczej
5.13.5. Trójkąt oszustw w aferze Wirecard
5.13.6. Podobieństwa i różnice do afery GetBack
5.14. Perspektywy oszukańczej sprawozdawczości finansowej

Zakończenie
Bibliografia
Literatura
Akty prawne
Orzecznictwo
Strony internetowe
Inne materiały
Spis tabel
Spis wykresów
Noty o autorach